Natuur en geschiedenis

Verlangen naar de natuur

Dit artikel begint in het bos van Fontainebleau bij Parijs en eindigt daar ook. Het spreekt van een hartstochtelijk verlangen naar de echte, ongerepte natuur. Met name in de cultuurperiode van de Romantiek (ca. 1790-1850). Een gepassioneerdheid die gepaard ging met een onverbiddelijke inspanning haar te onderzoeken en begrijpen.

Boekbesprekingen·Natuur

Een lusthof in Groningen – de tweede jeugd van de Prinsentuin

Een van de mooiste plekjes in de binnenstad van Groningen is de Prinsentuin. Daar konden de stadhouders en prinsessen van Nassau zich in voorbije eeuwen vermaken tijdens een verblijf in deze trotse en altijd op eigen autonomie bedachte Stad. Het is vandaag de dag ‘een van de zuiverste voorbeelden van een renaissancetuin in Nederland’.

Een van de fantasiebeesten die Waterton samenstelde.

Biografieën·Dieren·Natuur·Ontdekkingsreizigers

Charles Waterton – Excentrieke taxidermist

Hij was excentriek en veelzijdig, liep op blote voeten, beklom de Sint Pieter en praatte niet alleen met bomen, maar zat er tot vlak voor zijn dood regelmatig in. Hij sloeg een boa constrictor knock-out en bereed een alligator, was taxidermist (zette dieren op met een zelf ontwikkelde methode) en riep het eerste natuurreservaat in leven.

Detail van een afbeelding uit 'Hemelsleutel'

Boekbesprekingen·Natuur

Wilde distels als deodorant en cranberry’s op Terschelling

Wist u dat wilde distels ooit werden gebruikt als deodorant? En weet u welke plant in de tijd van de VOC zorgde voor bijna een derde van de veilingopbrengsten? En wat is het verband tussen scheurbuik en cranberry’s op Texel? Deze en andere historische plantenweetjes worden door Gemma Venhuizen behandeld in haar boek 'Hemelsleutel' – vernoemd naar de in het

Arthurus Dentus, Voet-pat der eenvoudigher menschen. Ofte Den conincklijcken wech tot den hemel. A. van Herwijck, Utrecht, voor H. Laurensz, Amsterdam, 1614, en: Biblia dat is De gansche Heylige Schrift. Uldrich Cornelisz, Leiden, voor J.E. Cloppenburch, Amsterdam, en I.J. Canin, Dordrecht, 1615. Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, KW 1769 E 1 © Jos Uljee

Boekfragmenten·Natuur

‘De mooiste geborduurde band in Nederland’

Boeken kan je niet alleen lezen, je kan er ook mee pronken. Vroeger werden bijvoorbeeld geborduurde banden gemaakt, van zijde, goud, zilver en parels. Meer dan dertig van deze geborduurde boekbanden uit de periode 1585-1670 hebben de tand des tijds doorstaan.

Engeland·Natuur·Nieuws

Britten rouwen om omgezaagde ‘Robin Hood’-boom

Een van de beroemdste bomen van Groot-Brittannië is door een vandaal omgezaagd. Het gaat om een tweehonderd jaar oude esdoorn, de zogeheten Sycamore Gap Tree, ook wel bekend als de Robin Hood-boom, omdat de bijzondere boom prominent te zien was in de film 'Robin Hood: Prince of Thieves' uit 1991.

Kunstgeschiedenis·Museumnieuws·Natuur

Twente door de ogen van Ruisdael, Waterloo en Hobbema

In 1604 moedigde de Haarlemse schilder en kunsttheoreticus Karel van Mander in zijn bekende Schilder-boeck jonge kunstenaars aan om de stad te verlaten en het landschap te observeren.

‘On the growth of plants in closely glazed cases’ door Dr. Ward, 1852. Harvard University, Gray Herbarium Library

Natuur·Uitvindingen

De kist van dr. Ward

In 1829 deed de Engelse arts Nathaniel Ward, deels bij toeval, een uitvinding die diep in zou grijpen op het gebied van de economie, koloniale overheersing, koloniale exploitatie, volksgezondheid en de plantenwereld.

Het Joodse werkkamp De Zomp bij Ruurloo - Fotocollectie Nederlandse Heidemaatschappij

Boekbesprekingen·Natuur·Tweede Wereldoorlog

Te weinig compassie – De Heidemaatschappij en de Tweede Wereldoorlog

In 1998 kwam het internationale ingenieursbedrijf Arcadis in opspraak. Een voormalige dwangarbeider uit een van de Joodse werkkampen uit de Tweede Wereldoorlog had in een brief financiële genoegdoening gevraagd. Deze kampen voor Joden bestonden tussen januari en begin oktober 1942, de Nederlandse Heidemaatschappij (NHM) hield er toezicht.

Fragment van de tekening van de Cuscuta epithymum uit de originele Flora Batava

Boekfragmenten·Natuur

Klein warkruid – Een soort bloeddorstige spaghetti

Moeten planten per se mooi zijn? Soms lijkt het er wel op. Voldoet iets niet aan ons schoonheidsideaal, dan wordt er al snel denigrerend over gepraat. Met een beetje pech krijgt een soort zelfs het stempel onkruid. Maar er zijn ook planten die bijna hun best lijken te doen om uit de smaak te vallen.

Boekfragmenten·Natuur·Paleontologie·Populair

Klimaatverandering bedreigde leven op aarde meer dan eens

We zouden allemaal dankbaar moeten zijn voor de enorme veranderingen die het klimaat op aarde heeft ondergaan. Zouden er niet miljarden jaren zijn voorbijgegaan met intense activiteit van hemel en zon, met herhaalde inslagen van asteroïden, indrukwekkende vulkaanuitbarstingen, buitengewone atmosferische veranderingen, spectaculaire tektonische verschuivingen en voortdurende biotische aanpassingen, dan zouden we vandaag de dag niet leven.

Boekbesprekingen·Natuur

De eeuwige haat-liefdeverhouding tussen natuur en stad

Al voordat vanaf omstreeks de negentiende eeuw in westerse steden steeds meer openbare parken werden aangelegd, kleurden deze groener. Niet vanwege de schoonheid van het groen, maar aanvankelijk om militaire redenen. Vanaf de zestiende eeuw werden stadsmuren vervangen door aarden wallen waarop bomenrijen werden geplant om erosie tegen te gaan. Paden tussen de bomenrijen boden in vredestijd ruimte om te

Dieren·Natuur·Portugal·Zuid-Amerika

De bladsnijdermier en de kolonisering van Brazilië (1500-1822)

Toen de Portugezen begin zestiende eeuw voet op Zuid-Amerikaanse bodem zetten, kregen ze te maken met een onvermoede vijand: de bladsnijdermier.

Tuinmannen aan het werk, schilderij van Abel Grimmer, Vlaams schilder, 1607

Boekbesprekingen·Natuur

Van mallejan tot grasmaaier: tuinen als spiegel van de geschiedenis

De mallejan, fonteiniers, de haha, een rechtpers en beer. Het zijn begrippen die de hedendaagse tuinier niet snel zal associëren met tuinieren. Ooit behoorden ze echter tot het alledaagse vocabulaire van hoveniers.

Houtvestersinscriptie uit Bayt az-Zahlah

Natuur·Oudheid·Romeinse Rijk

Bosbeheer door keizer Hadrianus

Keizer Hadrianus wilde vermoedelijk paal en perk stellen aan de ongelimiteerde bomenkap in zijn rijk en maakte daarom middels inscripties op sommige plekken duidelijk welke bossen met rust gelaten moest worden.

Natuur·Nieuws·Prehistorie

Moerassen vertellen millennia-oude verhalen over geweld en geloof

Ooit waren grote delen van Europa bedekt met hoogveen. Daar is nog maar een fractie van over. Tegenwoordig zijn de meeste hoogvenen onderdeel van beschermde natuurgebieden waar zeldzame planten en dieren voorkomen, en zijn ze belangrijk als opslagplaats van koolstof. Maar hoogvenen vertellen óók fascinerende verhalen over mens, geweld en geloof. Een internationaal team van archeologen en aardwetenschappers heeft honderden

Natuur·Taalgeschiedenis

Ergens in grasduinen – Herkomst en betekenis

Ergens in grasduinen is een gezegde dat geregeld wordt gebruikt in de media, in boeken en artikelen. Hoe komen we aan de uitdrukking ergens in grasduinen?

Boekfragmenten·Eten en drinken·Natuur·Populair·Prehistorie

Zelf jagen-verzamelen: iets lekkers maken van eikels

Als we rondkijken in de wereld blijken er veel volken te zijn voor wie de eikel basisvoedsel is of was. Volgens de Karuk, de vertellers van de mythe over de eikelmeisjes, waren eikels ooit zelfs ‘spirit people’, die speciaal naar de aarde waren gekomen om als voedsel te dienen voor de mensen. Eikels zijn namelijk eersteklas eten.

Boekbesprekingen·Dieren·Natuur

Uitgestorven in de schaduw van mediagenieke dinosaurussen

Wanneer tegenwoordig aan de Nederlandse kust een walvis strandt, is dat een unieke gebeurtenis waar de media gretig verslag van doen. Het is moeilijk voor te stellen dat deze dieren eeuwen geleden in grote aantallen voorkwamen in onze Noordzee en Waddenzee.

Wilde kastanjes zoals iedereen ze kent: harde, glanzend bruine zaden in een groene bolster.

Eerste Wereldoorlog·Natuur

Kastanjes rapen voor de oorlogsindustrie

Ruim honderd jaar geleden ging de Britse jeugd op pad om wilde kastanjes te verzamelen. Niet om er mee te knutselen, maar om er voor te zorgen dat de Britse kanonnen aan het Westfront konden blijven bulderen.

Dieren·Natuur·Nieuws·Nostalgie·Televisie

Dierenprogramma Waku Waku terug op televisie

Na ruim twintig jaar keert het populaire televisieprogramma Waku Waku vandaag weer terug op de buis. Het quizprogramma waarin deelnemers pluchen aapjes moeten zien te verzamelen heeft wel een nieuwe presentator: Sosha Duysker.

1 2 3 Volgende