Politieke geschiedenis | Pagina 2

Foto gemaakt tijdens een verkiezingsbijeenkomst in 1982, toen het CDA nog een machtsfactor van belang was

Met het CDA leek het al eerder afgelopen

Het gaat niet goed met het CDA. De partij leed bij de Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart 2023 een enorme nederlaag en is in de opiniepeilingen weggezakt naar een bedenkelijk niveau. Speculaties over haar einde zijn dan ook niet van de lucht.

Politieke geschiedenis

Experimenteren met democratie

Meedoen aan de verkiezingen voor de Nationale Vergadering, dat was eind achttiende eeuw iets geheel nieuws in de Nederlanden. Het bleef echter voorlopig bij een experiment.

Foto gemaakt tijdens een CPN-congres in 1950

Boekbesprekingen·Politieke geschiedenis

Dat je CPN-lid was, hing je niet aan de grote klok

Kort na de Tweede Wereldoorlog was de Communistische Partij van Nederland (CPN) een belangrijke politieke partij. Bij de verkiezingen van 1946 haalde ze zelfs ruim 10 procent van de stemmen. Die populariteit hield ze niet lang vol, maar ook in de jaren vijftig, zestig en zeventig telde de CPN nog tienduizenden aanhangers.

Vergadering van de club des Jacobins (1791)

Frankrijk·Korte begrippen·Politieke geschiedenis

Jakobijnen (jacobins) – Politieke groepering

De Jakobijnen vormden ten tijde van de Franse Revolutie een belangrijke radicale partij die haar toppunt bereikte ten tijde van de Terreur. De meest invloedrijke en bekende Jakobijn was Maximilien de Robespierre.

Politieke geschiedenis

De tijd van de kameraden

Intussen is het alweer even geleden, die tijd van de kameraden. Het was een tijd waarin westerse maatschappijen zichzelf aan het heruitvinden waren. De Franse Revolutie had afgerekend met de onrechtvaardigheden die eigen waren een de standensamenleving.

Europese geschiedenis·Politieke geschiedenis

Frits Bolkestein en zijn kritiek op de euro

Frits Bolkestein, VVD-leider van 1990 tot 1998, was in de jaren negentig de eerste aanvoerder van een gevestigde Nederlandse politieke partij die vraagtekens plaatste bij de Europese eenwording.

Korte begrippen·Politieke geschiedenis

Politieke antithese volgens Abraham Kuyper

De gereformeerde voorman Abraham Kuyper (1837-1920) ontwikkelde de leer van de politieke antithese. Deze gaat ervan uit dat er een politieke scheiding bestaat tussen gelovigen en niet-gelovigen.

'Gelijk loon voor gelijke arbeid' en 'Vrede': Vredesdemonstratie Nederlandse Vrouwenbeweging, Amsterdam, maart 1949. (Foto: Ben van Meerendonk /AHF, collectie IISG)

Boekfragmenten·Politieke geschiedenis·Verzet

Kinderen van communistische verzetsstrijders in naoorlogs Nederland

De rol van communisten in het verzet was onmiskenbaar en zeer intensief en deze betrokkenheid ging gepaard met enorme risico’s. De CPN profiteerde in de na--oorlogse jaren van de heldhaftige verzetsdaden van haar leden. Deze populariteit was echter van zeer korte duur. Onder invloed van de Koude Oorlog werden communisten in razend tempo van verzetshelden gedegradeerd tot vijfde colonne.

Boekbesprekingen·Politieke geschiedenis

Een van de oudste grondwetten van de wereld

Nederland was er volgens hoogleraar staatsrecht Wim Voermans tamelijk vroeg bij, want de vaderlandse grondwet dateert uit 1814. En eigenlijk waren we nog eerder. Al in 1798 kwam namelijk de ‘Staatsregeling voor het Bataafsche Volk’ tot stand.

Aanslag op Café Terminus en arrestatie van Emile Henry. Ill. Osvaldo Tofani, Le Petit Journal, 26 feb. 1894.

Misdaad·Politieke geschiedenis

‘Dood aan de bourgeoisie!’

In de jaren 1890 schrok Europa regelmatig op van moord- en bomaanslagen op autoriteiten, instellingen en gewone burgers. Het meedogenloze ‘anarchisme van de daad’ leek een besmetting, die geen grens erkende.

Eelco van Kleffens, de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, 1945

Politieke geschiedenis·Tweede Wereldoorlog

Het moordcomplot van mr. Eelco van Kleffens

De voormalige minister van Buitenlandse Zaken en diplomaat mr. Eelco N. van Kleffens koesterde in 1939 plannen om de Duitse regering omver te werpen door het definitief uitschakelen van Adolf Hitler.

Politieke geschiedenis·Taalgeschiedenis

Door de pomp gaan – Betekenis en herkomst

Als iemand van mening verandert kan gezegd worden dat de betreffende persoon “door de pomp” is gegaan. Waar komt deze uitdrukking vandaan?

Stalin op een schilderij van Isaak Brodsky

Boekbesprekingen·Koude Oorlog·Politieke geschiedenis

Stalin’s terreur in revisie?

Voor elke misdaad van Stalin-regime weet Charles Ducal verdedigingslijnen te organiseren: het was wel erg, erkent hij, maar niet zo erg als historici als Hannah Arendt cs in haar boek over totalitarisme beweerde.

Dirk Stikker en Pieter Oud tijdens een jaarvergadering van de VVD in Utrecht, 1949

Boekbesprekingen·Politieke geschiedenis

De relatie tussen de twee VVD-oprichters was niet best

De relatie tussen VVD-oprichters Dirk Stikker en Pieter Oud was niet al te best. Ze werd gekenmerkt door voortdurend geruzie. Scheldpartijen over en weer bleven daarbij niet uit.

Boekbesprekingen·Politieke geschiedenis·Tweede Wereldoorlog

Gedegen overzichtswerk over achtergronden fascisme

Het eind van de Tweede Wereldoorlog leek ook het einde in te luiden van het fascisme en zijn racistische broertje; het nationaalsocialisme. In de academische wereld werd sindsdien hard gewerkt aan een sluitende definitie van wat fascisme nu ‘eigenlijk’ was.

De voorzittersstoel in de Eerste Kamer, onder het portret van koning Willem II der Nederlanden

Boekfragmenten·Politieke geschiedenis

‘De Eerste Kamer stond altijd ter discussie’

De afgelopen vijfentwintig jaar maakte de Senaat, zoals de Eerste Kamer ook wel wordt genoemd, een belangrijke ontwikkeling door. Sinds kabinetten niet langer op een meerderheid in de Senaat kunnen rekenen, won het orgaan aan politieke betekenis.

Biografieën·Frankrijk·Politieke geschiedenis

Charles Maurras, Frans schrijver en extreemrechts politiek denker

Nationalist, monarchist, antidemocraat, antisemiet, anti-Duits… Charles Maurras was de bezieler van de Action française, een extreemrechtse beweging die in de eerste helft van de twintigste eeuw een grote politieke invloed uitoefende, zowel in Frankrijk als daarbuiten.

Eerste vergadering van het kabinet Cals, 15 april 1965

Politieke geschiedenis

Zonder provinciale verkiezingen was het kabinet-Cals wellicht niet gevallen

Omdat nieuw gekozen Statenleden later de samenstelling van de Eerste Kamer bepalen, hebben de Statenverkiezingen toch een nationale betekenis. Senatoren kunnen immers ieder wetsontwerp tegenhouden als ze dat willen en het daarmee het kabinet bijzonder lastig maken.

Simon Carmiggelt tijdens TV-opnamen, 23 februari 1973

Nieuws·Politieke geschiedenis

Simon Carmiggelt in vizier van Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD)

Als we de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) moeten geloven, heeft de Amsterdamse schrijver Simon Carmiggelt jarenlang zowel in binnen- als buitenland inlichtingenwerk verricht voor de PvdA.

De pers verzamelt zich rond paleis Soestdijk naar aanleiding van de presentatie van het rapport-Donner, 26 augustus 1976

Koningshuis·Politieke geschiedenis

Hoe PvdA-premiers de monarchie redden

Nederland heeft tot dusver drie PvdA-premiers gehad. Die bepleitten niet alleen dat ‘de sterkste schouders de zwaarste lasten moesten dragen’, er was nog een factor die hen verbond. De drie staan bekend als de redders van de constitutionele monarchie.

Dokwerker en lading medische UNRRA-hulpgoederen voor Tsjechoslowakije in een Britse haven. Bron: Netwerk Oorlogsbronnen.

Europese geschiedenis·Politieke geschiedenis·Tweede Wereldoorlog

Noodhulp op de puinhopen van de Tweede Wereldoorlog

Onder de vele hulporganisaties die in het na-oorlogs Europa neerstreken zat de United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA). De organisatie moest ook als blauwdruk dienen voor de nog op te richten Verenigde Naties.