Thema: NSB | Historiek

Straf en heropvoeding in Kamp Vught, 1944

Na een snelle ontruiming door de Duitsers werd Kamp Vught in oktober 1944 een interneringskamp voor mensen die ‘fout’ waren geweest. Er zaten NSB’ers, collaborateurs, kampbewakers en geharde Nederlandse SS’ers, maar ook onschuldigen...

Voorpagina van NSB-krant 'Volk en vaderland' van 26 oktober 1935, met daarin de gewraakte advertentie

Boekfragmenten·NSB·Populair·Tweede Wereldoorlog

‘Onze toon is erop berekend onze vijanden moreel te vernietigen’

In 1934 richtte NSB-leider Anton Mussert een uitgeverij op: NENASU, ofwel de Nederlandsche Nationaal-Socialistische Uitgeverij. De uitgeverij bracht naast de beruchte NSB-weekkrant 'Volk en Vaderland' ook boeken, brochures en lesmateriaal uit en legde Mussert geen windeieren.

Een meisje kijkt naar een affiche over zuivering, na mei 1945. Collectie NIOD.

Digitalisatie·Nieuws·NSB·Tweede Wereldoorlog

Archief over ‘foute Nederlanders’ vanaf 2025 online toegankelijk

Het grootste oorlogsarchief van Nederland wordt digitaal toegankelijk voor een breed publiek. Het gaat om het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), dat documenten bevat over rechtszaken die na de oorlog werden gevoerd tegen personen die zich mogelijk schuldig hadden gemaakt aan collaboratie.

Marieke van der Winden bi een tafel met foto's. Still uit de documentaire

NSB·Televisie·Tweede Wereldoorlog

Met haar NSB-opa taartjes eten voor de caravan

Toen Duitse troepen op 15 mei 1940 Amsterdam binnen marcheerden, becommentarieerde de opa van documentairemaakster Marieke van der Winden dat in zijn dagboek met de woorden: “machtig!! machtig!!”. Dat hij sympathiseerde en zelfs collaboreerde met de Duitse bezetter bleef lange tijd verborgen voor zijn kleindochter.

De Kliniek bij de heropening van Meer en Bosch, 1943

Geneeskunde·NSB·Tweede Wereldoorlog·Verzet

‘Meer en Bosch’ in de greep van het nationaalsocialisme

Tijdens de bezettingsjaren 1940-1945 stierven bewoners van psychiatrische- en gehandicapten instellingen in veel grotere aantallen dan burgers in Nederland. Hun familieleden, geconfronteerd met overlijdensberichten, plaatsten niet zelden grote vraagtekens bij dit overlijden.

Boekbesprekingen·NSB·Tweede Wereldoorlog

Daar praten wij niet over

De eigengereide Sacha Gerdes groeit in de jaren dertig op in een welvarend gezin in ’t Gooi. Haar vader, kunstschilder Ed Gerdes, ontwikkelt na de dramatische scheiding van Sacha’s moeder sympathie voor het nationaalsocialisme. Sacha wordt heen en weer geslingerd tussen de liefde voor haar vader en haar afschuw van de NSB.

Nieuws·NSB·Tweede Wereldoorlog

Auke Kok schrijft biografie NSB-leider Anton Mussert

Journalist en schrijver Auke Kok duikt de komende jaren in het leven van een van de beruchtste Nederlanders van de twintigste eeuw: Anton Mussert.

Boekfragmenten·NSB·Populair·Tweede Wereldoorlog

Van secretaresse van Rost van Tonningen tot succesvol auteur van jeugdboeken

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz maakte na de oorlog naam als kinderboekenschrijfster. Tijdens de oorlog werkte ze als secretaresse voor NSB’er Meinoud Rost van Tonningen.

4328. Dochter van een Zwarthemd. Deel van de cover

Boekfragmenten·NSB·Tweede Wereldoorlog

Dochter van een zwarthemd (1945)

Mei 1945. De oorlog is voorbij, maar niet voor de zeventienjarige Antje Buursma. Als dochter van een hooggeplaatste NSB’er zit ze gevangen in Kamp Westerbork.

Willekeurige afbeelding van een WA-parade in Utrecht

NSB·Tweede Wereldoorlog

De ‘foute’ oom van de Soldaat van Oranje

De Soldaat van Oranje had binnen de familie een geduchte tegenpool: oom Wouter Ubbo Hazelhoff-Roelfzema, tuchtrechter en opperbanleider van de WA, die tot aan het eind van de oorlog nog vurig geloofde in de totale nazificatie van het gerechtelijke en politionele apparaat.

WA'ers marcheren door een park, 1941. Links een bord 'Verboden voor joden' (Fotodienst der NSB)

NSB·Politieke geschiedenis

Wet op de weerkorpsen (1936) en het Uniformverbod

In 1936 werd de Wet op de weerkorpsen aangenomen. De wet werd ingevoerd als reactie op nationaalsocialistische groeperingen die steeds vaker in uniform de straat opgingen.

Jan Olij (tweede van links) met SS boksers

Boekfragmenten·NSB·Sportgeschiedenis·Tweede Wereldoorlog

Foute sporters in de Tweede Wereldoorlog

Paul van de Water deed voor zijn boek 'Langs de lijn' onderzoek naar de rol van foute sporters onder het nationaalsocialisme. Op Historiek publiceren we een artikel van zijn hand over Sam Olij, een beruchte politieman en Jodenjager wiens zoons ook collaboreerden met de bezetter.

Interieur van een Hervormde Kerk in Bergambacht

NSB·Tweede Wereldoorlog

De verklaring van Wezep (1947) – Schuldbekentenis van vooraanstaande NSB’ers

Op 13 juli 1947 werd van de kansels van de protestantse en katholieke kerken van Nederland een opmerkelijke boodschap voorgelezen. Een dertigtal vooraanstaande NSB’ers erkenden schuld voor hun oorlogsverleden en vroegen om vergeving en verzoening. Een opmerkelijk initiatief zo kort na de oorlog.

Tekening K. Braak, 'NSB kamp, bij 't Vogelenbos, Rhijnauwen - Utrecht 28 Oct. 1945'. Het Utrechts Archief, collectie beeldmateriaal

NSB·Tweede Wereldoorlog

NSB-kamp Rhijnauwen (1945-1948)

In Kamp Rhijnauwen, net buiten Utrecht, werden na de Tweede Wereldoorlog NSB’ers (en anderen die in de oorlog de kant van de bezetter hadden gekozen) geïnterneerd.

Vlag van de NSB (Nationaal-Socialistische Beweging)

NSB·Politieke geschiedenis·Tweede Wereldoorlog

NSB (Nationaal-Socialistische Beweging) – Geschiedenis

Achtergrondartikel over de geschiedenis van de NSB, de Nederlandse politieke partij die tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de Duitse bezetter.

Een van de twee kaarten die Publieke Werken in 1942 voor Beauftragte Böhmcker van de Transvaalbuurt maakte. Deze kaart met schaal 1:1000 heet Joden – Niet-Joden. Joodse bewoners (lichtgeel) worden afgezet tegen niet-Joodse bewoners (zwart) waarbij 1 cm lengte van de opgeplakte stroken staat voor 50 personen.

Amsterdam·Boekfragmenten·Geschiedenisboeken·Jodenvervolging·NSB·Populair·Tweede Wereldoorlog

Atlas van het bezette Amsterdam (1940-1945)

Overal in Amsterdam bevinden zich zichtbare en onzichtbare sporen van de oorlog. Waar zaten onderduikers? Waar was het hoofdkwartier van de NSB? Waar werden Het Parool en Vrij Nederland gestencild en waar werden de voedselbonnen uitgedeeld?

Anton Mussert bij de gevangenis in Scheveningen

NSB·Populair·Tweede Wereldoorlog

De executie van Anton Mussert (7 mei 1946)

Op 7 mei 1946 werd NSB-voorman Anton Mussert op de Waalsdorpervlakte om het leven gebracht. “Mussert was zichtbaar zenuwachtig maar hield zich flink."

Hoofdgebouw van de Willem Arntsz Hoeve in Den Dolder (CC BY-SA 4.0 - RCE - wiki)

Geneeskunde·Nieuws·NSB·Tweede Wereldoorlog

NIOD onderzoekt rol psychiatrische klinieken in WOII

Het NIOD doet de komende tijd onderzoek naar de rol van instellingen voor psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Verzetsblad 'Ons Vaderland', mei 1942 - Bron Delpher

Biografieën·NSB·Tweede Wereldoorlog·WOII-bio's

Felix Donders (1896-1981) – Foute agent in de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zaten politieagenten in een lastig parket. Aanvankelijk liet de bezetter politie nog wel met rust. Maar al snel nazificeerde de Nederlandse politie onder het regime van de SS’er en politiechef Hanss Albin Rauter. Het Politieopleidingsbataljon (POB), opgericht in februari 1941 in Schalkhaar (nabij Deventer), leidde speciaal agenten op die dansten naar de pijpen van de nazi’s.

Muur van Mussert in Lunteren tijdens een NSB-bijeenkomst (videostill)

Nieuws·NSB·Tweede Wereldoorlog

Muur van Mussert wordt Rijksmonument

Na jarenlange politieke en maatschappelijke discussies is eindelijk de knoop doorgehakt over het lot van de omstreden Muur van Mussert in Lunteren. De Muur van Mussert wordt een Rijksmonument. Dat maakte het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) vandaag bekend.

Amsterdam·Nieuws·NSB·Tweede Wereldoorlog

De NSB in Amsterdam in kaart gebracht

Aanleiding voor het maken van de kaart is de toename van het aantal vragen van bezoekers van het Stadsarchief over het NSB verleden van ouders en grootouders.

1 2 3 4 Volgende