Dichtende dictators

Onlangs verscheen ‘Bloemen van het kwaad’ van Paul Damen. De auteur verzamelde en vertaalde gedichten van diverse dictators en andere bloeddorstige types uit het verleden en plaatst hun poëzie in een historische context.

Het is opvallend hoeveel historisch beruchte heersers zich hebben gewaagd aan een van de meest gevoelige menselijke bezigheden die er zijn: het schrijven van gedichten. Van sommigen was het een jeugdzonde, vaak in opdracht van een schoolmeester, maar anderen gaven zich er tijdens hun bewind aan over. Onder hen zijn onder andere keizer Nero, Dzjengis Khan, Napoleon Bonaparte, Jozef Stalin, Mao Zedong, keizer Hirohito, Papa Doc, Pol Pot en nog meer van dit soort ‘juwelen van de mensheid’.

De geselecteerde gedichten wisselen nogal van kwaliteit. Soms betreft het liefdesgedichten, maar andere dictators zijn alleen maar met het propageren van hun programma bezig. Van sommigen was bekend dat zij dichten, zoals Radovan Karadžić, die mogelijk op dit moment in de ‘United Nations Detention Unit’ van de Penitentiaire Inrichting Haaglanden te Scheveningen, zijn oeuvre uitbreidt. Ook van andere dictators was bekend dat zij kunstzinnige ambities hadden, zoals keizer Nero en Adolf Hitler, maar Osama bin Laden en Idi Amin?

Enfin, onder het motto ‘over smaak valt te twisten’ bij deze een kleine selectie van fragmenten. Met een quiz. Raad wie het schreef (antwoorden, zie onder):

1)
Alleen, met een enkel
met een teugel
ingehouden paard
volgde ik de hertenpaden,
van wilgentakken mijn yurt makend
beklom ik de berg Burkhan.

2)
zo, als een wolk,
zo wil ik een ochtend
plotseling ontwaken
vederlicht wakker worden
bevrijd van de metaalslakken
van het materiële
me vlakbij voelend
bij alles wat lief is,
de geest bevrijd
op weg naar onsterfelijke oevers.

3)
Zelfs na het verliezen van de oorlog
komen in deze dagen
mensen nog uit vrije wil
onze tuinen verzorgen.

4)
Trek je zwaard uit de schede, zonder vrees, zonder dralen!
Trek je zwaard uit de schede, laat Saturnus getuigen.
Trek je zwaard uit de schede, de vijand loopt te hoop,
niets weerhoudt hem beter dan een slimme held.

5)
En in het opgewekte klaroenschallen van nieuwe landen
ontvang ik de verspreide stoot van voren
van het lied van Marx en Engels
dat Lenin volvoert en de volkeren aanheffen.

6)
Ik ben een kroegloper, vraag mij absoluut niet naar mijn geliefde.
Ik ben stomdronken, verwacht van mij geen samenhangend verhaal,
dat niet.

Bloemen van het kwaad is een origineel, bijzonder en enigszins maf boek. Het geeft een inkijk in de zielenroerselen van mensen die we alleen kennen als massamoordenaar, oorlogshitser of onderdrukker. Alhoewel de een zijn massamoordenaar, de ander zijn held kan zijn. Dat zegt dan overigens wel meer over de ander, dan over de massamoordenaar. De historische inleidingen zijn kort en vertellen een algemeen verhaal op vaak wat satirische toon. De gedichten zijn niet altijd even boeiend, maar het gaat dan ook om de schrijvers ervan. Het zou mij niets verbazen als een zeker Turks president ook ergens nog een paar gevoelige gedichten heeft liggen.

Paul Damen is schrijver en journalist. Bloemen van het kwaad. Gedichten van dictators, verscheen bij uitgeverij Koppernik en is te koop via Historiek.

Antwoorden: 1) Dzjengis Khan, 2) Benito Mussolini, 3) Hirohito, 4) Saddam Hoessein, 5) Che Guevara 6) Ruhollah Khomeini.