Adolf Hitler tijdens de Eerste Wereldoorlog

Aan het oppervlak is er niets dat wijst op de controverse waarmee Hitlers staat van dienst in de Grote Oorlog omhuld is. De kale feiten van Hitlers militaire carrière zijn zeer duidelijk en behoorlijk goed gedocumenteerd. Op het eerste gezicht lijkt het daarom vreemd dat er wat voor debat dan ook is.

Hitler was op de Odeonsplatz in München op 2 augustus 1914 om het uitbreken van de oorlog tegen Rusland te vieren. Hij stond vlakbij de voorste rij van de uitzinnige menigte en het historische moment werd vastgelegd door de Münchense fotograaf Heinrich Hoffmann. Op de foto van Hoffmann is een lachende en met zijn hoed zwaaiende Hitler goed te zien. Tegenwoordig is er echter wel twijfel of er sprake is van trucage. Maar dat Hitler, zoals zoveel van zijn generatiegenoten, het aanbreken van de oorlog toejuichte, staat wel vast.

De moordaanslag door de Bosnisch-Servische student Gavrilo Princip op de Oostenrijkse troonopvolger aartshertog Frans Ferdinand op 28 juni 1914 in Sarajevo ontketende een reeks van oorlogsverklaringen die leidde tot de Eerste Wereldoorlog. Het begon op 28 juli met de Oostenrijks-Hongaarse oorlogsverklaring aan Servië, gevolgd door de Duitse oorlogsverklaring aan Rusland op 1 augustus. Diezelfde dag trokken Duitse troepen Luxemburg in, omdat ten onrechte aangenomen werd dat de Franse strijdmachten in opmars waren. De Duitse oorlogsverklaring aan Frankrijk volgde op 3 augustus en een dag later trok het Duitse leger het neutrale België binnen. De Duitse oorlogsverklaring aan Frankrijk werd op 4 augustus 1914 gevolgd door de Britse oorlogsverklaring aan Duitsland. Besmet met het oorlogsvirus trad Hitler vrijwillig als soldaat in dienst van de 1e compagnie van het 16e Beierse Reserve Infanterie Regiment in de rang van Infanterist.

Vuurdoop

Hitler en zijn regiment werden per trein naar België overgebracht. Eind oktober vond hun vuurdoop plaats, toen ze vochten tegen Britse troepen van het Worcester Regiment in de omgeving van het kasteel vlakbij het dorp Geluveld. Deze strijd was onderdeel van de slag die bij de Britten bekend staat als de Eerste Slag om Ieper en bij de Duitsers als de Slag om Langemarck. Dit gewelddadige treffen was het enige gevecht waaraan Hitler daadwerkelijk met zijn geweer in de hand als Infanterist deelnam. Op het moment dat er een kort gevecht plaatsvond in de nabijheid van het dorp Wijtschate was Hitler reeds actief als koerier. Per 9 november 1914 werd hij geselecteerd om in het regimentshoofdkwartier te dienen in de positie van Meldegänger, militaire koerier. Er bestaat echter geen twijfel dat, ondanks alles wat er geschreven is dat het tegendeel beweert, hij deelnam aan ten minste die ene veldslag.

Begin november was Hitlers regiment opnieuw betrokken bij een gevecht, dit keer tegen het London Scottish regiment dat ondersteund werd door Franse troepen. Het gevecht vond plaats op een locatie nabij het dorp Wijtschate op de plek die toen bij de Beiers bekend stond als het “bijlvormige” bos, maar tegenwoordig het Bayernwald genoemd wordt.

Promotie

Na afloop van deze twee bloedige veldslagen had Hitler zich bewezen als een degelijke en betrouwbare soldaat en werd hij beloond met een promotie tot Gefreiter. Hij werd ook onderscheiden met het IJzeren Kruis Tweede Klasse voor het redden van het leven van luitenant-kolonel Philipp Engelhardt tijdens een voorval in het Bayernwald. Veel later, in 1932, betuigde de luitenant-kolonel zijn dank in een succesvolle rechtszaak die door Hitler aangespannen was met de bedoeling om zijn reputatie te beschermen tegen kritieken in de kranten. Het pamflet uit 1932 met de titel Tatsachen und Lügen um Hitler (feiten en leugens over Hitler), dat gepubliceerd werd in de nasleep van de rechtszaak, citeert luitenant-kolonel Engelhardts beschrijving van Hitlers dappere daad die leidde tot diens onderscheiding met het IJzeren Kruis Tweede Klasse:

“Toen ik tijdens een zware aanval opdook vanuit het bos bij Wijtschate om observaties te maken, posteerden Hitler en een koerier van de regimentsstaf plotsklaps voor me om mij met hun eigen lichamen af te schermen van machinegeweervuur.”

De Britse historicus Thomas Weber betwijfelt in zijn recente publicatie over Hitler tijdens de Eerste Wereldoorlog of deze heldendaad daadwerkelijk aan Hitler toegeschreven kan worden; volgens hem was Hitlers collega Anton Bachmann de werkelijke held.

Gedurende de volgende twee jaren diende Hitler plichtsgetrouw in België en Frankrijk. In 1915 was hij getuige van de bloeddorstige gevechten bij Neuve-Chapelle, toen de Britten in het offensief gingen. In 1916 ervoer hij de strijd op de heuvelrug van Aubers en aan de Somme. In 1917 was hij present bij de Slag om Arras en was zijn regiment tijdens zijn verblijf in het hospitaal betrokken bij felle gevechten om de heuvelrug van Vimy. In 1918 nam Hitlers regiment deel aan de Kaiserschlacht, het laatste grote Duitse offensief van de oorlog. Met het ondertekenen van de wapenstilstand door Duitsland op 11 november 1918 kwam er een officieel einde aan de Eerste Wereldoorlog.

Geluksvogel

Hitlers rol gedurende de vier jaren van de Grote Oorlog hield in dat hij boodschappen overbracht tussen het regimentshoofdkwartier en de bataljonshoofdkwartiers, die zich beide op een afstand van de frontlinie bevonden. Daarom had hij gemakkelijker werk dan de compagniekoeriers die daadwerkelijk in de frontlinies gestationeerd waren. Desondanks werd van Hitler tijdens het vervullen van zijn plicht nu en dan verwacht om boodschappen naar de loopgraven te brengen en lag hij meermaals onder vuur. Zelfs in de achterste linies was er het altijd aanwezige gevaar van het plotselinge neerkomen van een langeafstandsgranaat.

Tijdens de verplaatsingen van en naar de bataljonshoofdkwartieren waren er alsnog volop kogels en granaten waarmee regimentskoeriers te kampen hadden. Hitler werd beschouwd als geluksvogel omdat hij gedurende twee jaar van actieve dienst wist te voorkomen dat hij sneuvelde of serieus gewond raakte. Zijn collega’s beschouwden hem als mazzelaar. Een lokale legende is dat Hitler in 1916 licht gewond raakte en in de crypte van de kerk van Mesen behandeld werd. Het gevolg was dat hij werd geïnspireerd tot het maken van het bekende schilderij van de ruïne van de kerk, dat in latere jaren in zijn kantoor in München hing als talisman.

IJzeren Kruis Eerste Klasse

Maar in oktober 1916, op het slagveld aan de Somme vlakbij de Franse stad Bapaume, raakte zijn geluk uiteindelijk op en raakte Hitler ernstig gewond door een granaatsplinter in zijn dij. Als gevolg lag hij twee maanden in het ziekenhuis. Na zijn herstel keerde Hitler in maart 1917 weer terug naar zijn eigen regiment en diende hij gedurende de rest van het jaar 1917 aan het front. Het regiment vocht door tot in 1918 en Hitler bleef op zijn post en werd onderscheiden met het IJzeren Kruis Eerste Klasse voor zijn plichtsgetrouwheid en enorme toewijding aan zijn dienst, inclusief een buitengewoon voorval waarbij hij volgens getuigenverslagen een groep van vijftien Fransen krijgsgevangen nam.

Ten slotte raakte Hitler in oktober 1918, bijna in de laatste maand van de oorlog, tijdelijk blind als gevolg van een Britse gasgranaat en eindigde voor hem de oorlog in een hospitaal in Pasewalk in Pommeren.