Arena: korte geschiedenis van een stadion uit de Oudheid

De Arena kennen we als voetbalstadion van Ajax. Veel mensen weten dat het begrip arena uit de Oudheid stamt en slaat op de stadions waar gladiatoren-, dierengevechten en andere (on)sportieve activiteiten plaatsvonden. Een korte geschiedenis van de arena.

Betekenis van arena

Arena komt uit het Latijn en betekent letterlijk ‘zandvloer’ of ‘met zand bestrooid’. Het strijdtoneel van de oude Romeinse arena’s, in het middelste of centrale deel van een amfitheater, bestond namelijk uit zand. Bijzonder is dat de eerste jaren nadat de (Johan Cruyff) Arena in Amsterdam gebruikt werd, de grasmat vaak ook trekjes had van een zandvloer, maar dat terzijde.

Lopende de Oudheid en Middeleeuwen kreeg ‘arena’ naast ‘zandplaats’ of ‘zandvloer’ een bredere betekenis, namelijk strijdperk of strijdplaats.

De oudst bekende vermelding van ‘arena’ in het Nederlandse taalgebied stamt volgens Etymologiebank.nl uit de zeventiende eeuw, om precies te zijn uit 1661. Tegenwoordig wordt het begrip arena ook metaforisch gebruikt, bijvoorbeeld als volgt: ‘In de politieke arena woedt een felle strijd tussen links en recht.’

Strijdperk van de gladiatoren en andere functies

Een van de bekendste arena’s uit de tijd van het Romeinse rijk was het Colosseum, ingewijd in 60 v.Chr. Arena’s als deze waren de plek waar gladiatoren – zwaardvechters – onderling gevechten leverden, waar wilde dieren tegen elkaar of tegen mensen voor theater en spanning zorgden en waar sporten als paardenraces en hardloopwedstrijden (in Rome in het Circus Maximus) het publiek vermaakten.

De Romeinen bouwden bij minder grote plaatsen vaak houten arena’s die eenvoudig van structuur waren, met een tribune op een zandwal. In het huidige Nederland is er één arena gevonden, bij Nijmegen.

De arena’s werden gebruikt voor gladiatorengevechten – vaak slaven of zogeheten infami (rechteloze mannen) – die met zwaarden, speren, netten en dolken (of met blote vuisten) vochten op leven en dood. De verliezer werd doorgaans gedood, als het publiek of een aanwezige keizer tenminste geen genade toonde.

Arena’s kwamen naast in het Romeinse Rijk ook voor in het antieke Griekenland en in andere landen rond de Middellandse Zee.

Boek: Gladiatoren, volksvermaak in het Colosseum

Bronnen ▼