De term Blitzkrieg betekent letterlijk ‘bliksemoorlog’. Blitzkrieg gebruikten de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog om een verrassingsaanval of razendsnelle opmars mee aan te duiden. De Duitsers onderscheidden theoretisch gezien drie soorten Blitzkrieg.
Het Von Schlieffenplan werkte maar half-half, omdat het uitging van allerlei veronderstellingen. Het zou tot de Tweede Wereldoorlog duren totdat het concept van de Blitzkrieg pas echt met succes toegepast werd.
Drie betekenissen van Blitzkrieg
Het begrip Blitzkrieg gebruikten de nazi’s zelf in drie afzonderlijke hoofdbetekenissen. Bij een Blitzkrieg kon het gaan om drie tactieken:
- Strategische Overval (strategischer Ãœberfall) – dit betreft een verrassingsaanval op het zenuwcentrum van een gebied, daar waar de legers en regering zitten. Deze aanval dwingt tot een bijna onmiddellijke overgave. Voorbeelden zijn de Duitse aanval op Noorwegen in april 1940 (Operation Weserübung) en de Duitse aanval op Nederland (mei 1940, Fall Gelb). De aanval op Den Haag als politiek hart was bedoeld als Blitzkrieg, maar verliep anders doordat de gevechten nog enkele dagen aanhielden.
- Gemechaniseerde Bewegingsoorlog (Bewegungskrieg) – hierbij concentreerden de nazi’s hun eigen troepen op plekken waar de vijandelijke linies zwak waren. Ze creëerden daar een zogeheten Schwerpunkt. Door een snelle opmars doorbraken ze de bevoorradingslijnen van de tegenstander, om zo snel door te stoten. Na het doorsnijden van de vijandelijke linie volgden opeenvolgende felle aanvallen met tanks, vrachtwagens en vliegtuigen: de Kesselschlacht. De Duitsers noemden deze gemechaniseerde bliksemaanval ook wel Keil und Kessel. Een voorbeeld van dit type was Operatie Barbarossa: de aanval van nazi-Duitsland op de Sovjet-Unie in juni 1941.
- Blitzkrieg in Eigenlijke Zin of Ware Blitzkrieg (Treue Blitzkrieg) – hierbij wordt er vanaf de start van de aanval vanuit gegaan dat de vijand ineen zal storten. Deze aanvalstactiek was nogal overmoedig. Zo werden bij dit type aanval nauwelijks infanterie-eenheden ingezet; de vijand ging immers door de gezaaide paniek toch wel verliezen. Ook maakte men zich niet druk om tegenaanvallen, omdat de tegenstander wel in verwarring moest zijn door de plotselinge aanval. Het enige dat nodig was, was de machines en de beperkte troepen in beweging houden en door te stoten in vijandelijk gebied.
Duidelijk is dat de nazi’s met een Blitzkrieg een gevaarlijke aanval uitvoerden, die niet alleen voor hun tegenstanders, maar zeker ook voor henzelf veel risico’s opleverde.
‘De mythe van de Blitzkrieg’
In 2006 publiceerde Adam Tooze het boek De economie van de vernietiging, waarin hij schreef over de ‘mythe van de Blitzkrieg’. Volgens Tooze was de Blitzkrieg als theorie een mythe en deden de Duitsers in 1939 en 1940 niet veel anders dan improviseren. Tooze schreef onder meer:
De conclusie dat Hitler consequent een Blitzkrieg-strategie heeft voorgestaan, staat haaks op wat we sindsdien te weten zijn gekomen over het interne functioneren van het naziregime en op wat zich in 1940 op de slagvelden heeft afgespeeld. Het Heer dat in mei 1940 Frankrijk was binnengevallen, was bepaald niet het perfect afgestelde wapen van een moderne tankoorlog. Onder de 93 gevechtsklare divisies, waarover het Derde Rijk op 10 mei 1940 beschikte, bevonden zich maar 9 pantserdivisies met in totaal 2439 tanks. Die eenheden stonden tegenover een wezenlijk zwaarder gemotoriseerd Frans leger met 3254 tanks. Telt men daar de Belgische, Nederlandse en Britse tanks bij op, dan komt men op maar liefst 4200 tanks, wat de aantallen van de Wehrmacht sterk overtrof.
En even verderop lezen we in het boek van Tooze het volgende:
De enorme bewapeningsplannen van 1936 en 1938 getuigen in ieder geval niet van een helder idee van een te verwachten Blitzkrieg. Prioriteit werd gegeven aan de uitrusting en training van een omvangrijke, maar toch maar deels gemechaniseerde landmacht, naast een strategische luchtmacht en een Hochseeflotte. (…) De Blitzkrieg-overwinning in Frankrijk was niet het logische resultaat van een zorgvuldig geplande ‘strategische synthese’, maar het gevolg van een ingenieuze, hoogst riskante improvisatie
Het is dus maar de vraag, daarover discussiëren historici nog steeds, in hoeverre de ‘Blitzkrieg’ een analytisch uitgedacht aanvalsplan was of een concept is dat achteraf op de Duitse wijze van oorlogsvoering is geplakt.
Lees ook: Blitzkrieg was snelle improvisatie van het Duitse leger
Lees meer Artikelen over de Tweede Wereldoorlog
Boek: Blitzkrieg onder vuur. Analyse en facetten van een historisch debat – Ruud Bruijns
Bronnen â–¼
Internet
-http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Blitzkrieg
-https://www.britannica.com/topic/blitzkrieg
-https://nl.wikipedia.org/wiki/Blitzkrieg
