Filippica’s – Hevige tirades of strafredes

Als je iemand eens goed de les leest en verbaal alle hoeken laat zien, kan gezegd worden dat je een filippica uitspreekt. Een filippica is namelijk een wat ouderwetse aanduiding voor een tirade, strafrede of agressieve, beschuldigende redevoering. Het woord verwijst naar historische redevoeringen van de Atheense politicus Demosthenes tegen Philippus II, de koning van Macedonië en vader van Alexander de Grote.

Demosthenes (384-322 v.Chr.) verwierf in zijn tijd bekendheid als woordvoerder van de zogenoemde anti-Macedonische partij, die zich hevig verzette tegen de alsmaar groeiende macht van Philippus II. Dat hij zich ontwikkelde tot een groot redevoerder is eigenlijk best opvallend, aangezien Demosthenes in zijn kindertijd naar verluidt een spraakgebrek had. Dankzij lessen van de bekende redevoerder en logograaf Isaeus kwam de jonge Demosthenes dit probleem echter te boven.

Als woordvoerder van de anti-Macedonische partij richtte Demosthenes zijn pijlen op Philippus II van Macedonië die zich vanaf circa 358 v.Chr. steeds meer Atheense bezittingen in het noorden van Griekenland begon toe te eigenen. In drie bekende redevoeringen ging Demosthenes tegen de vorst tekeer. Deze redevoeringen kwamen bekend te staan als ‘philippische redes’. Dat we deze strafredes vandaag de dag nog kennen is vooral te danken aan de Romeinse consul en redenaar Marcus Tullius Cicero, die zijn eigen politieke redevoeringen tegen Marcus Antonius Philippicae Orationes of Philippica’s noemde.

Demosthenes sprak zijn redevoeringen tussen 351 en 341 voor Christus uit. Drie ervan zijn definitief aan hem toegeschreven. De authenticiteit van een vierde soms aan hem toegeschreven rede wordt betwijfeld. De redevoeringen van de Atheens politicus worden tegenwoordig beschouwd als schoolvoorbeelden van retorische aanklachten.

Boek: Demosthenes – Selected Political Speeches

Bronnen ▼