In de nacht van 19 juli van het jaar 64 na Christus ontstond er een grote brand in Rome, de hoofdstad van het Romeinse Rijk. De stadsbrand woedde maar liefst zes dagen en tien van de veertien wijken van de stad werden volledig of gedeeltelijk verwoest. Ook de keizerlijke paleizen op de Palatijn gingen door de vlammenzee verloren.
De grote brand stelde keizer Nero in staat een groot deel van de stad te herbouwen. De keizer maakte hier volop gebruik van. Zo liet hij bijvoorbeeld zijn Domus Aurea (Gouden Huis) bouwen in een deel van de stad dat door de brand in de as was gelegd.
Verhalen waarin de keizer ervan wordt beschuldigd de brand zelf te hebben gesticht, zijn hardnekkig. Volgens deze verhalen brandde Nero zijn stad onder meer af zodat hij op het vrijgekomen terrein zijn schitterende paleis kon bouwen. Nero wist de verdenking te verleggen naar de christenen die hij vervolgens op gruwelijke manieren liet vervolgen. De christenen waren destijds nog een relatief kleine groep in Rome. Hun nog vreemde religie maakte hen een makkelijk doelwit.
Op het moment dat de brand in Rome uitbrak was keizer Nero waarschijnlijk niet in de stad aanwezig. De keizer zou op dat moment in de badplaats Antium (Anzio) zijn geweest. Volgens de Romeinse historicus Publius Cornelius Tacitus (ca. 56-117) spoedde Nero zich onmiddellijk naar Rome toen hij over de brand hoorde en zette hij vervolgens een grote blusoperatie op. Daarna zou hij ook eigen geld hebben ingezet voor het herstel van de schade en hulp aan slachtoffers en nabestaanden. De Romeinse senator en geschiedschrijver Lucius Cassius Dio schreef decennia van de dood van Nero iets heel anders. Hij beweerde dat Nero tijdens de brand had toegekeken hoe de stad afbrandde, terwijl hij op zijn lier speelde en een lied over de verwoesting van Troje zong. Over het algemeen gaan historici er tegenwoordig echter van uit dat de grote brand per ongeluk uitbrak en dat Nero, zoals Tacitus beweert, helemaal niet in Rome aanwezig was.
Overzicht van boeken over het Romeinse Rijk
