De Nederlandse museumsector herstelt zich langzaam van de gevolgen van de coronacrisis. Vooral kleine en middelkleine musea hebben het echter nog zwaar. Dat blijkt uit recente cijfers van de Museumvereniging.
De 475 musea die bij deze vereniging zijn aangesloten registreerden in 2023 gezamenlijk 30,9 miljoen bezoeken. Kleine musea, die jaarlijks minder dan 400.000 euro omzetten, zagen hun bezoekersaantal gemiddeld echter met 33 procent afnemen in vergelijking met topjaar 2019. Middelgrote musea, met een omzet tussen de 400.000 en 800.000 euro, noteerden een daling van 18 procent.
De Museumvereniging beschouwt de situatie voor deze kleinere instellingen als zorgwekkend, vooral omdat ze vaak grotendeels afhankelijk zijn van de inzet van vrijwilligers. Een voorgenomen verhoging van het btw-tarief voor musea naar 21 procent in 2026 zou de financiële druk verder kunnen verergeren. Directeur Vera Carasso:
Hoewel de bezoekersaantallen stijgen, zien we dat veel musea toch moeite hebben om het hoofd boven water te houden. Door continue stijgende kosten piept en kraakt de sector op veel plekken terwijl we haar juist willen beschermen en koesteren.
Van de bijna 31 miljoen museumbezoeken in 2023 waren 23 miljoen afkomstig van binnenlandse bezoekers, terwijl 8 miljoen van buitenlandse gasten kwam. De Museumkaart is volgens de vereniging nog altijd een belangrijk instrument voor het stimuleren van museumbezoek. Vorig jaar hadden 1,44 miljoen mensen zo’n kaart waarmee de aangesloten musea gratis bezocht kunnen worden. Gezamenlijk genereerden zij 9,5 miljoen museumbezoeken, met een gemiddelde van 6,6 bezoeken per jaar per kaarthouder.
Vrijwilligers
De Museumvereniging wijst er verder op dat het vrijwilligerswerk een cruciale rol speelt in het functioneren van met name de kleinere musea. Er zijn meer dan 26.000 vrijwilligers in de sector actief. In zeven van de twaalf provincies zouden museumvrijwilligers minstens de helft van het werk uitvoeren. Carasso:
Ze zijn overal in de organisaties te vinden; van winkelmedewerker tot rondleider, onderzoeker, toezichthouder en zelfs museumdirecteur. Ze doen hun werk vakkundig, met passie en zijn trouw aan hun museum. Uit onderzoek blijkt dat het vele werk dat de vrijwilligers in 2023 verrichtten de musea naar schatting tussen de € 66 en € 123 miljoen had gekost als het was uitgevoerd door betaalde krachten. Zonder de inzet van vrijwilligers kunnen veel musea niet bestaan in hun huidige vorm.
