Uit de inleiding
Het is zaterdag 19 februari 1887. Een typische Nederlandse winterdag; afgelopen nacht was er vorst, nu is het een paar graden boven nul en bijna onbewolkt. In het centrum van Leeuwarden zijn overal de Nederlandse driekleur en de Friese vlag met pompebladen te zien. Op het Jacobijnerkerkhof voor de Grote Kerk staan talloze koetsen, overwegend brikken in zwart en rood. Een enkele koets is een dure Spijker, van de fabrikant die in 1898 de Gouden Koets voor koningin Wilhelmina zal maken.
Groepjes koetsiers in hun zwarte kostuums, sommigen in groen of grijs laken, staan te praten tussen de koetsen. Het kerkplein is te klein om alle koetsen te stallen, de zijstraten staan ook vol. Tegenover de Grote Kerk ligt de in 1866 geopende Joodse school. Overal lopen mensen op het kerkplein. Binnen in de kerk valt het in gouden en bruine tinten geschilderde Müllerorgel uit de jaren 1724-1727 op. Aan de linker kant is de zeventiende-eeuwse preekstoel. Daartegenover is het balkon waar de Friese Nassau’s zaten – die hadden een aparte ingang. De Friese stadhouders zijn de rechtstreekse voorouders van de leden van het Koninklijk Huis en zijn eeuwenlang in de Grote Kerk begraven. De kerk is afgeladen vol, alle vijfhonderd zitplaatsen zijn bezet en er moeten zelfs mensen staan. Er is duidelijk een feest aan de gang. De veelal besnorde en bebaarde heren dragen driedelig zwart, al dan niet met horlogeketting op de buik; de dames crinolines in pasteltinten en hoedjes. De meesten hebben een oranje kokarde of een andere oranje versiering op hun hoed of japon. Allen behoren duidelijk tot de elite van Leeuwarden. In afwachting van de spreker onderhoudt men zich met elkaar in het volle besef van de eigen gewichtigheid. De bijeenkomst in de Grote Kerk is het sluitstuk van een reeks festiviteiten die ter ere van de zeventigste verjaardag van koning Willem III op 19 februari worden gehouden.
Als de enige spreker van die middag binnenkomt, valt iedereen stil. De spreker schrijdt naar het spreekgestoelte. Hij kijkt naar de kleurige gebrandschilderde ramen rechts van hem waar, de zon de kleuren van de afgebeelde Oranjes doet oplichten en begint. Hij is een van de belangrijkste inwoners van Leeuwarden, het lid van Provinciale Staten en bankier mr. Auke Bloembergen.
’s Middags was de officiële uitreiking van de Nobelprijsmedaille in het Konserthuset (de Concertzaal van Stockholm) door de koning. Bij die gelegenheid kreeg Bloembergen het Nobelprijsdiploma. Hij kreeg de prijs voor de toepassing van de spectroscopie, een fysische techniek waarbij kleuren een belangrijke rol spelen. Nico Bloembergen is de achterkleinzoon van de Auke Bloembergen die in 1887 de genodigden in Leeuwarden toesprak. In deze biografie wordt niet alleen de wetenschappelijke carrière van Bloembergen belicht, maar is er ook aandacht voor zijn afkomst, het gezin Bloembergen en de omgeving waarin hij opgroeide, Bilthoven.
[…]
Natuurkundig onderzoek
Bloembergen heeft met zijn onderzoek bijgedragen aan belangrijke technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Het onderzoek dat Bloembergen deed, was door hem echter niet bedoeld om toepassingen te genereren. Bloembergen was geïnteresseerd in het natuurkundig onderzoek zélf en dacht niet aan toepassingen. Toch heeft het werk van Bloembergen grote invloed gehad op onze huidige manier van leven. Het eerste grote onderzoek waar Bloembergen bij betrokken was, heeft tot ontwikkelingen geleid in de structuuranalyse van scheikundige verbindingen en wordt nog steeds gebruikt in de scheikunde en biologie. Ditzelfde onderzoek heeft samen met ontwikkelingen in beeldtechniek en computers, geleid tot MRI, magnetic resonance imaging. MRI wordt in ziekenhuizen gebruikt om een beeld te vormen van zachte weefsels.
In elke cd- of dvd-speler zit een laser. Lasers worden gebruikt bij kassa’s in de winkel, in de geneeskunde, in de industrie, bij landmeten en bij defensie. Het aantal toepassingen loopt in de duizenden. Bloembergen bedacht een energiepompsysteem, waardoor de maser, de voorloper van de laser, praktisch bruikbaar werd. De laser werkt volgens hetzelfde principe als de maser en in al die lasers wordt Bloembergens energiepompsysteem gebruikt. […] Het Word Wide Web is pas wereldwijd toegepast sinds de introductie van de glasvezelverbinding. De glasvezel is een andere toepassing van onderzoek van Bloembergen, de niet-lineaire optica. De glasvezel heeft er samen met de eerder genoemde laser voor gezorgd dat een grote hoeveelheid data zeer snel over grote afstanden getransporteerd kan worden.
Bloembergen studeerde van 1938 tot en met 1943 aan de toenmalige Rijksuniversiteit Utrecht. De periode van de natuurkunde in Utrecht tussen 1896 en 1940 is in 1994 beschreven door Han Heijmans. In deze studie is ook een beeld van Leonard Ornstein geschetst. Ornstein was een groot onderzoeks- en onderwijsvernieuwer en hij heeft het natuurkundelaboratorium een grote internationale reputatie bezorgd. Bloembergen heeft college gelopen bij Ornstein, maar veel belangrijker is dat Bloembergen bij Ornstein kon zien, hoe onderzoek werd gedaan. Bloembergen was meteen verkocht en stelde vanaf dat moment alles in dienst van onderzoek.
[…]
‘En hoe meer van die gesprekken ik voerde, hoe sterker het besef doordrong dat een biograaf niet voorzichtig genoeg kan zijn met oude herinneringen, dat hij er beter aan doet zich tot de archieven te wenden.’
Schrijver dezes had die mogelijkheid niet. Er is geen familiecorrespondentie en geen correspondentie van betekenis met collega’s van Bloembergen bewaard gebleven. Wel heeft de jongste broer van Nico Bloembergen, Auke Reitze, enkele jaren geleden een familiekroniek gepubliceerd. Deze kroniek is ook grotendeels gebaseerd op gesprekken met de andere broers en op de herinneringen van de Auke Reitze zelf. Er is wel een beperkt aantal brieven bewaard gebleven van de correspondentie van Bloembergen met zijn promotor, Cor Gorter van de Rijksuniversiteit Leiden en met Pim Milatz van de Rijksuniversiteit Utrecht. Daarnaast heeft Bloembergen zelf een aantal autobiografische stukken geschreven in enkele verzamelde werken die door hem zijn uitgebracht. Zijn grootste concurrent Charles Townes heeft een autobiografie geschreven. Mijn voornemen om een biografie over Nico Bloembergen te schrijven kwam echter juist op tijd om een aantal van zijn (soms hoogbejaarde) vrienden, studiegenoten en collega’s te interviewen. Opvallend was, dat iedereen graag aan de interviews wilde meewerken. Dit geeft al aan, dat Bloembergen iemand is die overwegend positieve gevoelens oproept.
Boek: Nico Bloembergen, Meester van het licht
Zie ook: Lijst van uitvinders
Bekijk dit boek bij:
