Tijdens onderzoek voorafgaand aan de doortrekking van de A15 van knooppunt Ressen naar de A12 hebben archeologen bij Angeren op één plek zowel resten gevonden van jagers en verzamelaars, als van de eerste landbouwers. De vondsten zijn ongeveer 7.000 jaar oud. Het is zelden dat resten van beide samenlevingsvormen gevonden worden op een plek. De opgraving geeft volgens de onderzoekers nieuwe, bijzondere inzichten over hoe mensen zich op één plek gingen vestigen en agrariër werden.
In Angeren, gemeente Lingewaard, zijn onder meer stukjes aardewerk en vuurstenen gebruiksvoorwerpen aangetroffen uit zowel de tijd van de jagers en verzamelaars, de middensteentijd (Mesolithicum), als de latere periode waarin de landbouw belangrijker wordt: de nieuwe steentijd (Neolithicum). Vanuit archeologisch en antropologisch oogpunt is dit een zeldzaamheid. De vindplaats betekent dat archeologen nu kunnen onderzoeken hoe onze voorouders in het Nederlandse rivierengebied de stap hebben gezet van een bestaan van jagen en verzamelen naar landbouw en veeteelt, waarbij ze zich voor het eerst in een gebied vestigden. Over deze belangrijke overgangsfase is weinig bekend.
De vindplaats ligt op een plek waar duizenden jaren geleden een oude, zeer brede zijarm van de Rijn lag. Tegenwoordig is in het landschap niets meer deze zijarm te zien. Geo-archeoloog Rijkswaterstaat René Isarin:
“De eerste bewoners van dit gebied woonden aan de oevers van deze arm van de Rijn. Zij profiteerden van twee landschappen: een hoog en droog gebied met een voorraad aan noten, fruit, zaden, wortels en mogelijkheden voor akkers, en een nat gebied met vers water, vis en andere waterdieren. En niet te vergeten: mogelijkheden voor transport.”
Vondsten
Het team van archeologen heeft op deze plek onder meer vuurstenen, wrijfstenen om graan en zaden te malen en stukjes aardewerk van potten en pannen gevonden. De archeologische grafwerkzaamheden bij Angeren zijn nog niet afgerond. Ze duren nog tot eind 2020, waarna alle vondsten bestudeerd gaan worden.
De overgang van jagen en verzamelen naar een agrarische levenswijze, waarbij de mens ook aardewerk leert maken en gebruiken en huizen bouwt, vindt zijn oorsprong in het Midden-Oosten, ongeveer 12.000 jaar geleden. Die nieuwe levenswijze heeft er vervolgens ongeveer 5.000 jaar over gedaan om Nederland te bereiken. Hoe die nieuwe levenswijze precies tot stand is gekomen, daarover hebben archeologen nog altijd veel vragen. De nieuwe ontdekking kan hier mogelijk meer licht op werpen.
Ook interessant: Onze vroegste voorouders – Waar begint onze geschiedenis?
Boek: De geschiedenis van Nederland, tot 5000 v. Chr.
