Op warme zomerdagen trekken Nederlanders massaal naar het strand. Tegenwoordig kunnen vrouwen kiezen uit veel verschillende soorten badpakken en bikini’s. Uiteenlopend van de nietsverhullende microkini tot en met de boerkini die alleen het gezicht, de handen en de voeten onbedekt laat. Het is lastig voor te stellen dat het in de negentiende eeuw gebruikelijk was om in een volledig wandeltoilet naar de kust te gaan.
Badjurken
Al in de tweede helft van de achttiende eeuw schreven Engelse geneesheren over de heilzame werking van zeewater. Pas in de negentiende eeuw werden kustplaatsen, naast de vele kuuroorden, een favoriete bestemming voor de gegoede burgerij, en later, mede dankzij de aanleg van de spoorlijn, ook voor de middenklasse. Naar zee gaan betekende eigenlijk niet in zee gaan, maar flaneren over de promenade en het strand. Het ging om zien en gezien worden. Tot 1850 was het strand een verlengstuk van de stad, waarbij zowel de omgangsvormen als de kledij grotendeels hetzelfde bleven.
De vrouwen die toch besloten om in zee te gaan baden, droegen enkellange badjurken met lange mouwen die werden gemaakt van perkal (fijn, dicht katoenweefsel), serge (weefsel van wol, zijde of katoen met keperbinding) of flanel. Badgasten, zowel mannen als vrouwen, maakten gebruik van strandkoetsen die de zee in werden gerold, waarna ze het trapje konden afdalen. Mannen en vrouwen baadden apart.
Etiquette
De badmode heeft door de jaren heen een ware metamorfose ondergaan en onderweg aardig wat stof verloren. Echter, net als vroeger is het tegenwoordig niet alleen belangrijk wat je op het strand draagt maar ook hoe je je gedraagt. Kortom, om met de wijze woorden van Amy Groskamp-Ten Have, auteur van het etiquetteboek Hoe hoort het eigenlijk? (1939), te spreken:
“Het strijdt tegen alle etiquette om zich in badkledij met of zonder lange pantalon buiten het strand te begeven. Zij die aldus toegetakeld boodschappen doen in hun (bad)plaats, maken inbreuk op de goede vormen en geven aanstoot. Mannen [in zwembroek] die zich met vet hebben ingesmeerd en aldus anderen op een café-terras een weinig verkwikkelijke aanblik schenken, gedragen zich in hoge mate onbetamelijk en verdienen aller afkeuring.”
~ Amsterdam Museum – Judith van Amelsvoort
Lees ook: De bikini sloeg in als een bom
Meer weten over de geschiedenis van badmode? Lees dan dit artikel in het AHM Lab.
