‘Chassidische legenden’ van H.N. Werkman boden hoop tijdens oorlogsjaren

Tentoonstelling Groninger Museum
1 minuut leestijd
H.N. Werkman. De tocht naar Jeruzalem, 1942
H.N. Werkman. De tocht naar Jeruzalem, 1942 - Groninger Museum

Hendrik Nicolaas Werkman (1882–1945) maakte tijdens de Duitse bezetting kleurrijke drukwerken die bedoeld waren om hoop en troost te bieden in donkere tijden. Zijn bekendste serie, de zogenoemde Chassidische legenden, staat de komende maanden centraal in een tentoonstelling in het Groninger Museum.

In het kader van het landelijke themajaar ’80 jaar vrijheid’ presenteert het museum vanaf zaterdag een selectie van deze werken. De prenten worden beschouwd als hoogtepunten in Werkmans oeuvre.

H.N. Werkman. De wagen in het bosch, 1943
H.N. Werkman. De wagen in het bosch, 1943. Groninger Museum
Werkman liet zich in 1941 inspireren door Die Legende des Baalschem van de Oostenrijks-Israëlische filosoof Martin Buber, een verzameling verhalen over de achttiende-eeuwse Joodse mysticus Baal Shem Tov. Met materiaal uit zijn drukkerij vervaardigde hij twintig prenten, verdeeld over twee series van tien, die verschenen onder de titel Chassidische legenden. Ze werden uitgegeven door de clandestiene uitgeverij De Blauwe Schuit, waarvoor Werkman tussen 1941 en 1944 in totaal veertig uitgaven verzorgde.

Hoewel de teksten en afbeeldingen uit deze periode vaak geen directe verwijzingen naar de oorlog bevatten, verwezen ze er wel naar. Het Groninger Museum:

Met geuzenliederen en psalmen, maar ook moderne verhalen en poëzie wilden de uitgevers hun publiek een hart onder de riem steken. Dat lukte, mede dankzij de kleurige illustraties van Werkman.

Opgepakt

Kort voor de bevrijding van Groningen werd Werkman opgepakt door de Sicherheitsdienst, vermoedelijk vanwege zijn betrokkenheid bij de vervaardiging van illegaal drukwerk. Een deel van zijn werk werd in beslag genomen en overgebracht naar het Scholten(s)huis, het beruchte hoofdkwartier van de SD in Groningen.

Op 10 april 1945 werd de Groninger kunstenaar, slechts vijf dagen voor de bevrijding van de stad, samen met negen andere gevangenen gefusilleerd in Bakkeveen. Zijn Chassidische legenden groeiden in de na-oorlogse jaren uit tot een van zijn meest gewaardeerde en bekendste werken.

De tentoonstelling, getiteld Behind the Scenes, loopt van 12 april tot en met 1 november 2015.

0
Reageren?x
×