Clerus – Betekenis van het begrip

De term clerus komt uit de traditie van de Rooms-Katholieke Kerk. Wat is de betekenis van dit begrip?

Betekenis van clerus

Het begrip clerus is afkomstig uit het Grieks en betekent erfdeel. Met deze tem worden de geestelijke leiders van een kerkgenootschap bedoeld. Maar alleen de geestelijke leiders van de katholieke kerk, niet de leiders van de protestantse kerken. De beste definitie van clerus is dan ook, een betekenis die we aantreffen in het Cultureel Woordenboek:

Geestelijke stand van kerkelijk leiders in de Rooms-katholieke kerk.

Rooms-katholieke hiërarchie: de clerus en de leken

De belangrijkste kerkleiders van de Rooms-Katholieke Kerk waren in de eerste plaats de paus, maar ook de patriarch, metropoliet, aartsbisschoppen en suffragane bisschoppen staan in hoog aanzien binnen de katholieke hiërarchie.

De term ‘clerus’ betekent erfdeel (niet geslachtelijk, maar ‘erfdeel des Heeren’: geestelijken die door God apart gezet waren), wat duidt op de bevoorrechte positie van de clerus. Geestelijke leidsmannen, de clerici, onderscheidden zich sterk van wat de ‘leken’ (Grieks: laikos) werden genoemd: de gewone kerkleden. Dit was de grote massa kerkvolk in de parochies, die feitelijk weinig tot niets in te brengen had in de ondemocratische kerkstructuur van de Rooms-Katholieke Kerk.

Tijdens de Reformatie in de zestiende eeuw rekenden de protestanten af met de hiërarchische verhoudingen in de Rooms-Katholieke Kerk. Reformatoren als Maarten Luther en Johannes Calvijn stonden een democratischer kerkregering voor.

Binnen de Rooms-Katholieke Kerk bleef de clerus machtig. Maar vooral na de Franse Revolutie (1789) – waarin voor vrijheid, gelijkheid en broederschap werd gepleit – werden de uitgangspunten van de standenmaatschappij – waaronder de geestelijke hiërarchie in de katholieke kerk – steeds meer uitgedaagd.

Ook interessant: In conclaaf – Een nieuwe paus kiezen
Boek: Katholieken, kerk en wereld – H. Verhage

Bronnen ▼