Francis Beaufort – De man van de windkracht

Uitvinder Schaal van Beaufort
2 minuten leestijd
Francis Beaufort
Francis Beaufort

De Ierse admiraal Francis Beaufort (1774-1857) introduceerde in het begin van de negentiende eeuw een schaal om de windkracht mee te kunnen bepalen. Deze naar hem vernoemde ‘Schaal van Beaufort’ wordt nog altijd gebruikt.

Orkaan Catarina - NASA
Orkaan Catarina – NASA
Francis Beaufort, naast admiraal ook voorzitter van de hydrografische afdeling van de Britse admiraliteit, baseerde de indeling op de werking van de wind op een volgetuigd oorlogsschip. De admiraal keek dus niet zozeer naar de wind maar naar het gedrag van zijn schip. Hij keek bijvoorbeeld hoeveel zeil er gevoerd moest worden bij een zwakke bries, storm of orkaan. Hiervoor stelde hij, enigszins willekeurig, in 1805 dertien stadia vast. De Schaal van Beaufort werd uiteindelijk de norm binnen de Britse marine en later mondiaal.

De omschrijvingen van Beaufort varieerden van windkracht 0 (geen vertier) tot windkracht 12 (zeilen waaien uit de lijken). Windkracht 7 kreeg de omschrijving dubbelgereefde marszeilkoelte en windkracht 10 stond voor dichtgereefd grootmarszeil en gereefde fok.

Voor de windkracht boven land werden later criteria opgesteld die bijvoorbeeld verband hielden met het bewegen van bladeren, takken en bomen. In 1905 werd de schaal door Sir George Simpson gemoderniseerd voor de stoomvaart. Later voegde hij ook de windsnelheden aan de schaal toe.

In 1873 werd de schaal internationaal aanvaard. Vandaag de dag worden nog vrijwel alle wind- en stormwaarschuwingen uitgedrukt in Beaufort. Voor het berekenen van de windkracht gebruikt men de gemiddelde windsnelheid over een periode van tien minuten.

Korte video over de ‘Schaal van Beaufort’:

De windschaal volgens Beaufort

WaardeOmschrijvingZeilScheepsvoering
0StilGeen vertierStil liggend
1Flauw en stilAlles bij incl. lijzeilenNet genoeg vaart om te kunnen sturen
2Flauwe koelteAlles bij incl. lijzeilenSnelheid 1-2 knopen, schip kan manoeuvreren
3Lichte koelteAlles bij incl. lijzeilenGoed manoeuvreerbaar schip, snelheid 3 tot 4 knopen
4Matige koelteAlles bij incl. lijzeilenGoed manoeuvreerbaar schip, snelheid 5 tot 6 knopen
5Frisse briesBoven-bramzeilkoelteBij ruime en voor de windse koersen kunnen nog net alle zeilen gevoerd worden
6Matige windBramzeilkoelte, enkel gereefde topzeilen en marszeilenDe eerste riffen moeten gelegd worden om te kunnen blijven varen
7Harde windDubbelgereefde marszeilkoelteDe bovenste zeilen op het schip moeten duidelijk minderen, de spanning op de masten neemt toe
8StormachtigDrievoudig gereefde marszeilkoelteDe bovenste zeilen moeten verder gereefd worden
9StormDichtgereefde marszeilen en onderzeilenMarszeilen en bramzeilen moeten volledig gereefd zijn
10Zware stormGrootmarszeil en fok moeten volledig gereefd wordenAlleen de laagste zeilen nog gereefd gebruiken om te lenzen (voor de storm weglopen) of bijliggen onder stormzeilen
11Zeer zware stormUitsluitend de stormstagzeilen kunnen nog gevoerd wordenBijliggen onder de stormstagzeilen
12OrkaanWindkracht die door geen zeil meer te weerstaan isGeen zeil meer te voeren, met een drijfanker voor top en takel de storm proberen te overleven. (Voor top en takel varen betekent dat men geen zeil voert, maar nog wel wordt voortgedreven door de druk van de wind op de masten en romp.)

Bron schaal: Wikipedia

Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen gratis toegankelijk maken. Steun ons werk

Recent gepubliceerd

Reageer

Abonneer
Stuur mij een e-mail bij
guest
0 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 54.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
0
Reageren?x
×