Meer dan honderd ongeopende liefdesbrieven uit de achttiende eeuw zijn onlangs eindelijk geopend. Het gaat om brieven die Franse families stuurden aan zeelieden die door de Britten gevangen waren genomen. De brieven, afkomstig uit het archief van de universiteit van Cambridge, zijn recent onderzocht door Renaud Morieux, die via genealogische websites ook enkele afstammelingen van de zeelieden wist op te sporen.
De brieven dateren uit de periode 1756-1763, de tijd van de Zevenjarige Oorlog. Tijdens zijn onderzoek naar deze periode bezocht Renaud Morieux de archiefinstelling en uit pure nieuwsgierigheid besloot hij ook een doos met brieven op te vragen. De onderzoeker ontdekte dat de archiefdoos 104 brieven bevatte die gericht zijn aan de 181-man tellende bemanning van de Galatee, een Frans schip dat in 1758 door de Britten werd overmeesterd. Ze werden overgebracht naar de Admiraliteit en nooit geopend.
De brieven, bijeengehouden door een lintje, bleken allemaal nog te zijn verzegeld waardoor vaststaat dat Morieux de eerste is die ze las. Hij trof ontroerende passages aan. Zo schrijft ene Marie Dubosc aan haar echtgenoot Louis Chamberlain, de eerste luitenant van het Franse oorlogsschip:
“Ik zou de hele nacht aan je kunnen schrijven… Ik ben je eeuwig trouwe vrouw. Welterusten, mijn lieve vriend. Het is middernacht. Ik denk dat het tijd is om te rusten.”
Louis zou de brief van zijn echtgenote nooit ontvangen en Marie zag haar man nooit terug. Ze overleed korte tijd later in Le Havre, vrijwel zeker voordat Louis in 1761 op vrije voeten werd gesteld.
“Ik kan niet wachten om je te bezitten”, schrijft aan andere vrouw, Anne Le Cerf. Haar echtgenoot zou deze brief, die ondertekend werd met de woorden “Je gehoorzame vrouw Nanette”, ook nooit lezen.
Klaagbrieven
Morieux trof ook enkele bijzondere brieven aan die gestuurd werden naar de jonge zeeman Nicolas Quesnel uit Normandië. In januari 1758 stuurt diens eenenzestigjarige moeder Marguerite een verontwaardigde brief naar haar zoon. Hierin beklaagt ze zich over het feit dat Nicolas kort daarvoor een brief naar zijn verloofde heeft gestuurd, maar zijn moeder kennelijk vergeten is… “Ik denk meer aan jou dan jij aan mij”, concludeert moeder verbitterd.
Ook Nicolas’ verloofde is op de hoogte van de irritatie van haar aanstaande schoonmoeder. Enkele weken later stuurt zij Nicolas namelijk een brief waarin ze hem verzoekt zijn moeder snel te schrijven, zodat ze niet in een lastig parket belandt. Nicolas las de brief nooit, maar verzendt kennelijk wel een brief naar zijn moeder, want kort tijd later stuurt zijn verloonde hem een nieuw brief waarin ze beeldend schrijft:
“…de zwarte wolk is verdwenen, een brief die je moeder van je heeft ontvangen, verlicht de sfeer.”
Dat niet alles was opgelost, blijkt uit een nieuwe klaagbrief die enkele maanden later naar Nicolas wordt gestuurd:
“In uw brieven vermeld je nooit je vader. Dit doet mij enorm pijn. De volgende keer dat je mij schrijft, vergeet dan alstublieft je vader niet.”
Tijdens genealogisch onderzoek ontdekte Morieux dat die vader in werkelijkheid de stiefvader van Nicolas was. Mogelijk, zo oppert de onderzoeker, was Nicolas niet van plan om deze man na de dood van zijn biologische vader te erkennen als nieuwe vader.
Analfabeten
Bijna zestig procent van de brieven is ondertekend door vrouwen. Volgens Morieux is dat een duidelijk signaal dat het idee dat oorlog alleen hoofdzakelijk om mannen draait ouderwets is.
“Terwijl hun mannen weg waren, runden vrouwen het huishouden en namen ze cruciale economische en politieke beslissingen.”
De onderzoeker gaat ervan uit dat het merendeel van de briefschrijvers analfabeet was en dat de teksten dus gedicteerd werden aan iemand die wel kon schrijven. Verschillende brieven zijn dan ook ondertekend met de woorden “De schrijver groet u”. Enkele brieven van uiteenlopende verzenders vertonen verder hetzelfde handschrift terwijl sommige brieven van dezelfde afzender juist in verschillende handschriften zijn geschreven.
De wetenschapper publiceert over zijn onderzoek in het Franse wetenschappelijke tijdschrift Annales Histoire, Sciences Sociales.
