Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog vluchtten honderdduizenden Duitsers uit Oost-Pruisen en Königsberg voor het oprukkende Rode Leger. Tijdens deze vlucht raakten geregeld kinderen zoek of ze waren er getuige van hoe hun eigen familie vermoord werd. Anderen zagen hoe hun broers en zussen verhongerden, hoe grootouders door verzwakking stierven of hoe hun moeder aan de gevolgen van een epidemie stierf.

Aan hun eigen lot overgelaten probeerden deze kinderen in de Baltische bossen te overleven. Ze vochten een strijd op leven en dood tegen kou, honger en de willekeur van de Sovjets. Sommigen vonden een schuilplaats bij Litouwse boeren, die hun met gevaar voor eigen leven onderdak en eten gaven. Als tegenprestatie moesten ze vaak op het land of op de boerderij werken. De meesten van hen hebben nooit een schoolopleiding kunnen volgen en zijn tot op de dag van vandaag analfabeet. Doorgaans kregen de kinderen een nieuwe identiteit, en Litouwse namen om hun Duitse achtergrond te verbergen, waardoor zij voor de zoekdiensten van het Rode Kruis onvindbaar waren. Zo verbleven ze decennia lang achter het IJzeren Gordijn. Hun lot is tot op heden bij het grote publiek onbekend gebleven.

Sinds de val van de Sovjet Unie, begin jaren negentig, veranderde ook het leven van de Wolfskinderen. Mijn boek documenteert nog nooit eerder getoonde beelden van destijds tot nu.

Toen ik in de lente 2011 voor het eerst over het lot van de Wolfskinderen hoorde was ik diep geraakt en tegelijk zeer verrast dat ik het onderwerp nog nooit eerder was tegengekomen. Sindsdien heeft het mij niet meer losgelaten. Al aan het begin van mijn onderzoek ontmoette ik de journaliste Sonya Winterberg, die zich ook in het onderwerp verdiepte en er een boek over wilde schrijven. Wij besloten samen op zoektocht te gaan om de levensverhalen van de Wolfskinderen in beeld en tekst vast te leggen en ze zo aan de vergetelheid te ontrukken. Vandaag de dag leven er nog rond de 70 Wolfskinderen in Litouwen, de meesten van hen hoog bejaard. Tot nu toe hebben wij er op onze reizen 42 van hen bezocht, sommigen meerdere keren, en velen van hen hebben we in ons hart gesloten.

Terwijl Sonya Winterberg in het kader van haar Oral History Projekts met behulp van diepte-interviews de levensverhalen van de Wolfskinderen vast legt, maak ik portretten van hen, fotografeer ik hun levensomstandigheden, hun huiselijke omgeving, oude foto’s en documenten. Daarnaast heb ik tijdens verschillende jaargetijden talrijke landschapsfoto’s gemaakt.

In de herinnering van de Wolfskinderen speelt de natuur een grote rol. Door de afwisseling van landschapsbeelden en documentaire foto’s ontstaat een panoramische blik op hun geschiedenis.

Samenvattingen uit de interviews en beknopte biografieën van ieder Wolfskind maken het beeld compleet. Door het geheel van foto’s, Interviews en documenten wordt de lezer meegenomen in de persoonlijke verhalen. Het lot van elk Wolfskind wordt uitvoerig beschreven, waardoor de verhalen opnieuw tot leven komen; herinneringen aan Oost-Pruisen, de oorlog, het latere leven in Litouwen.

Crowdfunding

Als de levensverhalen van de Wolfskinderen niet in woord en beeld worden gedocumenteerd, gaan zij voor de komende generaties verloren. Als fotograaf wil ik er graag voor ijveren om deze verhalen voor de geschiedschrijving vast te leggen. Het gaat mij daarbij niet alleen om het historische bewustzijn, maar ook om het universele karakter van dit onderwerp. De verhalen van de Wolfskinderen laten de gevolgen van oorlog zien vanuit het perspectief van het kind. Ze vertellen ons over de directe gevolgen van oorlog en de naoorlogse tijd, over vluchten en verdreven worden, over angst, honger en geweld. Maar ook over de gevolgen op lange termijn: wat het betekent om familie, vaderland en moedertaal te verliezen en alleen in een vreemd land op te groeien. Dat zijn universele thema’s die ook vandaag, met meer vluchtelingen dan ooit tevoren, zeer actueel zijn.

Alleen met uw ondersteuning kunnen wij het fotoboek over de wolfskinderen realiseren en zullen hun verhalen en beelden een weg vinden in het publieke domein.

~ Claudia Heinermann

Om de productie van het fotoboek over de Wolfskinderen in Litouwen mogelijk te maken heeft Claudia Heinermann een crowdfunding-campagne opgezet. Klik hier voor meer informatie of om een donatie te doen