In het tv-programma Het verraad van Hilversum, eind volgende maand te zien op NPO2, wordt een beeld geschetst van de rol van de publieke omroep tijdens de Duitse bezetting. Het programma, gemaakt door de Joodse redactie van de EO, laat zien hoe de nationale radio in de loop van de oorlog uiteindelijk werd overgenomen door de nazi’s.
In de jaren dertig veroverde de radio steeds meer Nederlandse huiskamers. Zo groeide de radio uit tot een massamedium met voor het eerst live nieuws en verslaggeving van bijvoorbeeld sportevenementen. In deze periode rukt in Duitsland het nationaalsocialisme op. Naziminister Joseph Goebbels zag al snel in dat radio bij uitstek geschikt was om miljoenen mensen te bereiken met propaganda. Na een effectieve aanpak in eigen land, wilden de nazi’s in alle bezette landen radio inzetten om hun boodschap te verspreiden.
Het verraad van Hilversum laat zien hoe de Nederlandse omroepen reageerden op de bezetting, en hoe ze zich opstelden ten opzichte van de Duitsers. Nog voordat de nazi’s dit hadden verordend, zegden enkele omroepen de samenwerking met hun Joodse personeelsleden al op.
Het programma toont dat een aantal publieke omroepen zich coöperatief opstelde, waardoor zij ingezet konden worden als propaganda-apparaat voor de nazi’s.
De Nederlandsche Omroep
Gaandeweg namen de Duitsers de nationale zenders steeds meer autonomie af. Vanaf maart 1941 werden de omroepen door de nazi’s opgeheven en eigende De Nederlandsche Omroep zich het alleenrecht in de ether toe. Dit was een gedwongen samenwerkingsverband, onder leiding van NSB’ers en nazi’s.
In de documentaire komen verschillende vragen aan bod. Wat was het effect van de nazistische programmering van de omroepen? Waarom ging het personeel van de omroepen in groten getale mee naar de nieuwe nazi-zender? Welke rol speelde de Nederlandsche Omroep bij de anti-Joodse maatregelen? Wat was de rol van de NSB in deze programmering? En waarom zwegen de omroepen hierover na de oorlog? Eindredacteur Alfred Edelstein:
De publieke omroepen hebben in de afgelopen bijna tachtig jaar weggekeken van hun oorlogsverleden. Daarom vind ik het zo belangrijk dat dit programma is gemaakt. Ik ben van mening dat het de omroepen zou sieren om een herdenkingsmonument te realiseren waarmee de vermoorde omroepmedewerkers zoals sportverslaggever Han Hollander kunnen worden herdacht.
Voor het programma zijn verschillende personen geïnterviewd waaronder journalist Dick Verkijk, radiopresentator Govert van Brakel, recensent Henk van Gelder, oud VPRO-directeur Jan Haasbroek, programmamaker Marnix Koolhaas, tv-journalist Fons de Poel, historicus Bart Wallet en KRO-NCRV directeur Peter Kuipers.
De documentaire is op woensdag 28 augustus om 22.05 uur te zien bij de EO op NPO 2.
