De Gelderse geschiedenisdocent Richard van de Velde droeg onlangs een naam aan voor het Holocaust Namenmonument dat in Amsterdam geplaatst moet worden. Hoewel de persoon in kwestie tijdens de oorlog omkwam in vernietigingskamp Auschwitz, blijkt diens naam echter niet op het monument geplaatst te kunnen worden. Reden: het slachtoffer was een Jehova’s getuige.
Woordvoerder en intiatiefnemer Jacques Grishaver van het comité achter het nieuwe monument, licht deze beslissing in NRC als volgt toe:
“De uitgangspunten voor dit monument hebben we van meet af aan duidelijk weergegeven. Het gaat niet om oorlogsslachtoffers, het gaat om slachtoffers van de Holocaust. Mensen die in Nederland werden vervolgd om wie zij waren. Dat waren in de eerste plaats de Joden in Nederland. Sinti en Roma werden vervolgd op grond van dezelfde rassenwetten als de Joden, hun namen komen daarom ook op het monument.”
In zijn algemeenheid is er nooit consensus geweest over de vraag welke slachtoffers precies onder het begrip ‘Holocaust’ vallen. Sommige vinden dat de term alleen gebruikt moet worden voor Joodse slachtoffers. Anderen menen dat ook de vermoorde Roma en Sinti aangemerkt moeten worden als Holocaust-slachtoffers. Weer anderen vinden dat de term ook van toepassing is op vermoorde homoseksuelen, Jehova’s getuigen, gehandicapten en politieke tegenstanders.
‘Twee Holocausts’
Het Namenmonument moet in 2018 op een groenstrook aan de Weesperstraat worden geplaatst. Het publiek kan voor 50 euro een naam adopteren voor op de muur van het monument. Geschiedenisleraar Richard van de Velde koos voor een Jehova’s getuige uit Maurik, maar kreeg een briefje van de secretaris van het comité met de melding dat de naam niet geplaatst kon worden. Boodschap:
“Als we deze naam er op zetten, moeten we de anderen die niet onder onze doelstelling vallen er ook op zetten en dat is niet de bedoeling.”
Van de Velde kan weinig begrip opbrengen voor die reactie en vindt dat ‘vergeten groepen’ ook recht hebben op een plek op het monument. Tegenover NRC verklaart hij:
“Het lijkt wel of er twee Holocausts zijn. Een van de joden, Sinti en Roma en een van de overigen.”
Het organiserend comité is niet blij met de discussie. Woordvoerder Jacques Grishaver wijst er op dat op het Vietnam-monument in Washington ook geen slachtoffers van de oorlog in Irak staan. Volgens hem is altijd duidelijk geweest dat het monument bedoeld is voor Joodse slachtoffers en Roma en Sinti.
Het Holocaust Namenmonument wordt gemaakt naar een ontwerp van de Pools-Amerikaanse architect Daniel Liebeskind, die eerder ontwerpen maakte voor het Joods Museum in Berlijn en de herbouw van het World Trade Center in New York. Het komt in een plantsoen aan de Weesperstraat, in het Joods Kwartier in Amsterdam. De onthulling staat gepland voor 2018.
Website monument: www.holocaustnamenmonument.nl
Boek: Holocaust – Massale moord op de Europese joden
