Wanneer je iemand stevig de waarheid zegt of flink straft, kan je zeggen dat je deze persoon “mores leert”. Het woord “mores” is afkomstig uit het Latijn en betekent zoveel als “zeden” of “goede manieren”.
Oorspronkelijk wordt met deze uitdrukking dan ook bedoeld dat je iemand, via een flinke vermaning of straf, probeert op het rechte pad te brengen en hem of haar (hardhandig) wil leren hoe hij of zij zich moet gedragen. Tegenwoordig speelt dit opvoedkundige element geen rol meer. Met “iemand mores leren” wordt nu vooral bedoeld, dat iemand er gewoon flink van langs krijgt.
Cicero
‘O tempora, o mores!’ (‘O tijden, o zeden’)
De Romeinse consul en redenaar Marcus Tullius Cicero gebruikte deze woorden tijdens zijn beroemde Eerste Catilinarische Rede, van 7 november 63 v.Chr. In deze rede voor de Romeinse senaat klaagde Cicero de staatsman Lucius Sergius Catilina aan die een staatsgreep zou hebben willen plegen. Cicero probeerde de senaat te overtuigen van de schuld van Catilina en beklaagde zich over de corruptie en de tijd waarin hij leefde: “O tijden, o zeden!”
De uitdrukking ‘O tempora, o mores!’ wordt vandaag de dag nog altijd gebruikt, bijvoorbeeld wanneer men zich beklaagt over normvervaging.
