Sinds ongeveer een week zijn op de website www.deMijnen.nl bijna zesduizend foto’s te zien die in de periode tussen 1900 en 1975 werden gemaakt in de Nederlandse staatsmijnen. Unieke foto’s uit het archief van DSM.
Gedurende enkele decennia werd in Limburg door duizenden mannen gewerkt in de Nederlandse kolenmijnen. Joop den Uyl kondigde december 1965, toen nog minister van Economische Zaken, in de stadsschouwburg van Heerlen aan dat de mijnen zouden verdwijnen. In de volgende negen jaar werden de mijnen een voor een gesloten. Op 31 december 1971 kwam met het sluiten van de Oranje Nassau I-mijn in Heerlen definitief een eind aan de Nederlandse steenkoolwinning.
Voor veel Limburgs had deze gebeurtenis grote gevolgen. “Steden als Heerlen, Sittard en Geleen waren in een periode van veertig, vijftig jaar vanwege de mijnen uit de grond gestampt”, vertelt Martijn Hermans, een van de initiatiefnemers van de website DeMijnen.nl. “Met de sluiting van de mijnen viel de hele sociale structuur in het gebied uit elkaar.”
Op straat
Hoewel de regering na de sluiting van de mijnen zogenaamde werkverschaffingsfabrieken opende, kwamen veel oud-mijnwerkers op straat te staan. Van het Limburgse mijnenleven is tegenwoordig bijna niets tastbaars meer over. Bij het station van Heerlen is nog een schacht te vinden, maar daar houdt het eigenlijk mee op. Natuurlijk zijn er de herinneringen en verhalen van oud-mijnwerkers maar voor veel oud-mijnwerkers, zo vertelt Hermans, is dat verleden nog altijd taboe. “Er is veel oud zeer”, weet hij. Veel oud-mijnwerkers hadden bijvoorbeeld last van stoflongen vanwege de jarenlange blootstelling aan steenstof, maar de overheid erkende deze aandoening pas na vele jaren als beroepsziekte. Voor Zuid-Limburg had de sluiting van de mijnen grote sociale en economische gevolgen.
Juist omdat veel oud-mijnwerkers niet erg makkelijk praten over het verleden is het interessant dat nu 5977 foto’s die destijds werden gemaakt in de Limburgse steenkoolmijnen digitaal beschikbaar zijn gesteld voor het grote publiek. Hermans hoopt dat het oud-mijnwerkers een zetje in de rug zal geven om, bijvoorbeeld aan hun kleinkinderen, meer te vertellen over hun verleden. “Door de foto’s kunnen ze nu bijvoorbeeld zeggen kijk, met dat apparaat werkte ik.”
De vier staatsmijnen die Nederland ooit bezat, acht andere mijnen waren in handen van particuliere bedrijven, hadden hun eigen fotografen. Deze maakten foto’s van uiteenlopende aard. Van de arbeid die in de kolenmijnen werd verricht maar ook van het leven daaromheen. Ongetwijfeld met als doel de herinnering aan de periode die toen actueel was levend te houden. Lang lagen de foto’s in het archief van DSM (De Staatsmijnen) en waren ze niet toegankelijk voor het grote publiek. Dat is nu dus veranderd.
Initiatiefnemer Martijn Hermans is blij dat DSM haar archieffoto’s beschikbaar heeft gesteld. Respons is er voldoende. Gedurende de eerste week dat de foto’s op DeMijnen.nl stonden werden er maar liefst een miljoen pagina’s bekeken. En als het een beetje meezit heeft de website straks nog meer te bieden. DSM heeft laten weten dat ook de personeelsbladen uit de periode 1912-1975 digitaal op de website mogen worden geplaatst. Voor deze personeelsbladen, die ongeveer een keer in de twee weken uitkwamen, ook digitaal op internet te vinden zijn, moeten er echter eerst fondsen gevonden worden. Hermans hoopt dat dit binnen een halfjaar gerealiseerd is. De personeelsbladen zullen dan zo worden ingescand dat bezoekers ook op tekst kunnen zoeken. Op die manier kunnen geïnteresseerden gericht op zoek gaan naar informatie over bijvoorbeeld hun (groot)vader of streek.
De ambitie van Hermans om de Nederlandse mijngeschiedenis levend te houden is goed te begrijpen als hij vertelt dat oud-mijnwerkers soms zeggen dat ze ‘over twintig jaar zijn uitgestorven’. Als het aan Stichting DeMijnen.nl ligt zal de herinnering aan de Nederlandse mijngeschiedenis zeker de laatste oud-mijnwerkers overleven.
Overzicht van Boeken over mijnwerkers en mijnverleden
