De klaproos of ‘poppy’, symbool van de Eerste Wereldoorlog

De papaverbloem staat in het Verenigd Koninkrijk, maar ook in veel andere landen, symbool voor de Eerste Wereldoorlog, omdat ze veelvuldig bloeiden op de slagvelden in Vlaanderen.

Beroemd is vooral een gedicht van John McCrae (1872-1918) over klaprozen aan het westelijk front: In Flanders Fields. De Canadese legerarts schreef zijn gedicht op 8 december 1915, toen hij zag dat er grote klaprozen op oorlogsgraven bloeiden. McCrae gooide het papier waarop hij het gedicht schreef weg, maar een collega-officier vond het en stuurde het gedicht hierna naar verschillende Londense tijdschriften. Het werd als eerste gepubliceerd in het populaire magazine Punch. Veel lezers werden door het gedicht geraakt. De tekst van In Flanders Fields gaat als volgt:

In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row,
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.
We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved, and were loved, and now we lie
In Flanders fields.
Take up our quarrel with the foe:
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields.

Tom Lanoye vertaalde het gedicht in 2000:

In Vlaamse velden

In Vlaamse velden klappen rozen open
Tussen witte kruisjes, rij op rij,
Die onze plaats hier merken, wijl in ’t zwerk
De leeuweriken fluitend werken, onverhoord
Verstomd door het gebulder op de grond
Wij zijn de doden. Zo-even leefden wij.
Wij dronken dauw. De zon zagen wij zakken.
Wij kusten en werden gekust. Nu rusten wij
In Vlaamse velden voor de Vlaamse kust.
Toe: trekt gij ons krakeel aan met de vijand.
Aan u passeren wij, met zwakke hand, de fakkel.
Houd hem hoog. Weest gíj de helden. Laat de doden
Die wij zijn niet stikken of wij vinden slaap noch
Vrede – ook al klappen zoveel rozen open
In zovele Vlaamse velden.

John McCrae overleefde de Eerste Wereldoorlog niet. De legerarts overleed op 28 januari 1918 aan longontsteking en hersenvliesontsteking. Hij werd 45 jaar oud.

Herdenkingen

Tijdens de meeste herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog is de klaproos terug te vinden. In het Verenigd Koninkrijk wordt op 11 november, de dag waarop de Eerste Wereldoorlog in 1918 eindigde, Remembrance Day (of Poppy Day) gehouden. Tijdens deze dag worden de gevallenen van de Eerste Wereldoorlog herdacht, evenals militairen die in gewapende conflicten nadien om het leven kwamen.

Het idee om de klaproos tot symbool van de Eerste Wereldoorlog te maken kwam van de Amerikaanse dichteres en humaniste Moina Michael (1869-1944). Geïnspireerd door het gedicht van John McCrae schreef zij daags voor het einde van de oorlog het gedicht We Shall Keep the Faith waarin ze verklaarde voortaan altijd een klaproos te dragen om de slachtoffers van de oorlog te herdenken. Haar symbolische daad vond navolging in het hele Britse Gemenebest. Michaels gedicht gaat als volgt:

We Shall Keep the Faith

Oh! you who sleep in Flanders Fields,
Sleep sweet – to rise anew!
We caught the torch you threw
And holding high, we keep the Faith
With All who died.

We cherish, too, the poppy red
That grows on fields where valor led;
It seems to signal to the skies
That blood of heroes never dies,
But lends a lustre to the red
Of the flower that blooms above the dead
In Flanders Fields.

And now the Torch and Poppy Red
We wear in honor of our dead.
Fear not that ye have died for naught;
We’ll teach the lesson that ye wrought
In Flanders Fields.

Veteranen

De klaproos is sinds 1922 ook het symbool van de Britse veteranenorganisatie, de Royal British Legion. De organisatie verkoopt ieder jaar kunststoffen klaprozen die in de weken voor Remembrance Day door veel Britten op de kleding worden gedragen, ter nagedachtenis aan de gevallenen. De opbrengst gaat naar de ondersteuning van veteranen of hun nabestaanden.

Ook in Australië spelden veel mensen plastic klaprozen op de revers, tijdens Remembrance Day en Anzac Day. Soms worden ze daar ook versierd met takjes rozemarijn, naar aanleiding van een zin uit Shakespeare’s toneelstuk Hamlet:

“There’s rosemary, that’s for remembrance; pray you, love, remember”

Het verhaal van de Poppy:

Bronnen ▼