Louis Spohr – Duitse componist en violist

De Duitse componist en violist Louis Spohr werd in zijn tijd beschouwd als een heus wonderkind. Hij schreef zo’n tweehonderd werken, waaronder veel opera’s, symfonieën en vioolconcerten.

Hoewel Louis Spohr onder muziekkenners nog altijd grote faam geniet, is zijn naam bij het grote publiek niet al te bekend. Dat lijkt vreemd, want bij leven werd Spohr beschouwd als een van de allergrootste componisten en onder kenners staat hij vandaag de dag nog bekend als de ‘Duitse Paganini‘. Bovendien beïnvloedde Spohr in de negentiende eeuw verschillende belangrijke componisten die na hem kwamen.

Louis Spohr werd in 1784 geboren in Braunschweig (Brunswijk), als oudste kind van de arts Karl Heinrich Spohr en predikantendochter Ernestine Henke. Via zijn ouders kwam de jonge Louis al snel in aanraking met muziek. De twee organiseerden muziekavonden waarbij vader fluit speelde en moeder zong, terwijl ze zichzelf begeleidde op de piano. Op zijn vijfde ontving zoonlief een viool en al snel bleek hij talent te hebben, zodat hij mee kon spelen op de muziekavondjes. Spohr leerde zichzelf componeren, onder meer door partituren van Wolfgang Amadeus Mozart te bestuderen en bekwaamde zich bij het lokale orkest verder in het vioolspel.

In 1802 maakte hij met zijn leermeester Franz Eck al een tour door Rusland, waarbij onder meer Sint-Petersburg werd bezocht. Spohr speelde bij de lokale adel, bezocht allerhande theaters en woonde onder meer optredens van beroemdheden als Muzio Clementi en Franz Berwald bij. Hierna volgden nog vele andere buitenlandse reizen. Gedurende deze leerzame culturele tripjes begon Spohr zelf ook professionele composities te schrijven.

Reizen

In 1807 bezocht de violist Amsterdam, tijdens het verblijf van Napoleon Bonaparte aldaar. Verder maakte hij onder meer een rondreis door Italië met de bekende vioolvirtuoos Niccolò Paganini. Engeland deed hij maar liefst zes keer aan. Tijdens al deze reizen bouwde Spohr een enorm netwerk op – zo was hij bijvoorbeeld bevriend met Ludwig van Beethoven – en dirigeerde hij een groot aantal Europese concerten, waardoor hij steeds grotere bekendheid genoot. Daarnaast gaf de virtuoos veel recitals met zijn echtgenote, de harpiste en pianiste Dorette Scheidler Spohr.

In 1817 werd Spohr dirigent van de opera in Frankfurt am Main. Vier jaar later trok hij naar Kassel, om kapelmeester te worden aan het hof van keurvorst Willem II. Hierna was het gedaan met het maken van grote reizen. De naam van de Duitser was tegen deze tijd al lang en breed gevestigd. Met een lengte van bijna twee meter werd Spohr zowel letterlijk als figuurlijk beschouwd als een ‘groot componist’.

Hoewel zijn composities verschillende moderne elementen bevatten, gaf de Duitser zelf de voorkeur aan de klassieke traditie. Van Carl Maria von Weber en enkele latere werken van Ludwig van Beethoven (‘een gemankeerd genie’), moest hij bijvoorbeeld weinig hebben. Wel gecharmeerd was hij van de opera’s van Wagner.

Vernieuwingen

Als dirigent voerde Spohr enkele vernieuwingen door. Zo was hij bijvoorbeeld een van de eersten die, rond 1825, gebruik ging maken van de dirigeerstok of baton. Enkele jaren hiervoor ontwikkelde hij verder een hulpstuk voor violisten dat nog altijd gebruikt wordt: de kinsteun.

De autobiografie van de in 1859 overleden sterviolist werd een klein jaar na zijn dood gepubliceerd. In 2023 verscheen dit werk voor het eerst in Nederlandse vertaling, in de Privédomein-reeks van uitgeverij De Arbeiderspers. In een voorwoord bij deze publicatie, die tevens een beeld geeft van het vroeg negentiende-eeuwse muziekleven in Europa, wijst klassieke muziekkenner Maarten ’t Hart op de grote invloed van de componist:

Hij heeft in de negentiende eeuw een enorme invloed uitgeoefend op de componisten die na hem kwamen, zonder Spohr zijn de kamermuziek en het ‘Deutsches Requiem’ van Brahms ondenkbaar, en ook Mendelssohn heeft heel veel van Spohr opgestoken, en zelfs Chopin heeft de vaak gedurfde modulaties en harmonische vondsten van Spohr goed bestudeerd. […] De schrijnende Zesde symfonie van Tsjaikovski is gemodelleerd naar de Vierde symfonie van Spohr.

Tot de bekendere werken van Louis Spohr behoren de opera Faust en Vioolconcert nr. 8 (in a klein).

Boek: Levensherinneringen. Zelfportret van ‘De Duitse Paganini’

Bronnen ▼