Adolf Hitler blijft een van de meest besproken figuren uit de wereldgeschiedenis. Elk jaar verschijnen er nog boeken waarin allerlei mensen, van naaste medewerkers en erkende historici tot ware fantasten, hun visie geven over de leider van het Derde Rijk.
Een van de ontwikkelingen van deze continue stroom van verhalen is dat na verloop van tijd steeds meer sterke verhalen, halve onwaarheden en verzinsels zijn ontstaan over deze figuur, waarvan sommige met de tijd steeds sterker en bizarder zijn geworden: Hitler zou impotent zijn geweest, een zoon hebben verwekt, Joodse voorouders hebben gehad, zijn nichtje hebben vermoord en na de oorlog nog jaren in Argentinië hebben geleefd. In het boek De Hitler Mythes onderzoekt Sjoerd de Boer de meest hardnekkige verhalen en probeert deze te ontrafelen.
De mythes komen chronologisch aan bod, de levensloop van Hitler volgend. De eerste mythe die wordt behandeld, is dat Hitler een Joodse voorvader zou hebben gehad. Een verhaal dat voornamelijk ontstond doordat zijn stamboom wat onduidelijkheden bevatte en doordat een aantal personen, onder wie Hans Frank, het naar voren brachten. De auteur laat echter duidelijk zien dat van een Joodse voorouder geen sprake kan zijn geweest. Er is nooit ook maar enig bewijs voor gevonden en uitgevoerd DNA-onderzoek heeft het verhaal definitief ontkracht. Het is des te onwaarschijnlijker omdat er in de tweede helft van de negentiende eeuw geen Joodse familie leefde in Graz, waar deze voorvader vandaan zou komen. Er mochten in die tijd zelfs geen Joden wonen in de gehele Oostenrijkse provincie Stiermarke.
Zoals de auteur zelf ook aangeeft, werkt het internet de verspreiding van mythes in de hand. Door internet krijgen steeds meer personen een podium om hun onzinverhalen te spuien. Geruchten verspreiden zich razendsnel en worden door de erkende media vaak gepresenteerd als vaststaande feiten. De Boer wijst er bijvoorbeeld op dat in januari 2014 het bericht verscheen dat een Britse soldaat tijdens de Eerste Wereldoorlog, op 28 september 1918, het leven van de gewonde Hitler had gespaard. Deze anekdote is pertinent onwaar. Het is aangetoond dat Hitler in september 1918 100 km verderop verbleef van de plaats waar de vermeende ontmoeting zou hebben plaatsgevonden.
Het boek geeft vrijwel alleen feiten weer. Het bevat nauwelijks speculaties. Als de auteur zich hier al aan waagt, doet hij dit op onderbouwde wijze. Juist doordat hij zaken zo minutieus beschrijft, worden bepaalde feiten wel een aantal maal herhaald. Dat is echter niet storend, bovendien is het ook nodig om bepaalde mythes overtuigend te kunnen weerleggen. De auteur heeft een grote hoeveelheid bronnen nageplozen. Hij verwijst vaak naar standaardwerken over Hitler, zoals de tweedelige biografie van Ian Kershaw. Er komen ook veel bronnen uit de tijd van Hitler zelf aan bod, zoals getuigenverslagen van zijn kameraden uit de Eerste Wereldoorlog. Deze bronnen zijn over het algemeen onbetrouwbaar en dat toont de auteur ook aan, maar door ze wel te noemen, toont hij dat hij ze toch heeft bestudeerd en ze niet links liet liggen. De schrijfstijl van het boek is zeer toegankelijk. Het taalgebruik is, zoals je van een neerlandicus mag verwachten, zeer verzorgd.
Zoon van Hitler
Af en toe bedient de auteur zich van humor. In het hoofdstuk dat verhaalt over de mythe dat Hitler tijdens de Eerste Wereldoorlog een zoon zou hebben verwekt, schrijft hij bijvoorbeeld:
“Als de zus van Adolf Hitler leek op zijn zogenaamde vriendin Charlotte, dan zou de zoon van Charlotte toch ook op Adolf Hitler kunnen lijken, zelfs al zou het zijn zoon niet zijn? Op basis van dergelijk bewijsmateriaal zijn allerlei aannames mogelijk. Zo zou men zelfs kunnen veronderstellen dat Jean-Maries moeder Charlotte de zus van Hitler was, want Paula Hitler leek immers op haar. Maar om geen nieuwe Hitlermythe de wereld in te helpen wijs ik er ten overvloede op dat dit niet het geval was…”
Het verhaal van de zoon van Hitler steekt regelmatig de kop op. De auteur wijst er echter op dat in 2009 al onomstotelijk werd aangetoond dat de vermeende zoon geen familie van Hitler kon zijn.
Seksuele afwijking
Bepaalde mythes zijn niet volledig te ontrafelen. De auteur kan bijvoorbeeld geen klaarheid geven over of Hitler wel of geen seksuele afwijking had. Het bronnenmateriaal is hier simpelweg te beperkt voor. Hij maakt wel duidelijk dat voor geen enkel verhaal, zoals zijn vermeende homoseksualiteit, zijn besmetting met syfilis en het ontbreken van een testikel, ook maar enig bewijs is gevonden. De laatste twee mythes kunnen simpelweg ook niet kloppen, omdat ze in strijd zijn met de medische gegevens die bekend zijn over Hitler. Bij onderzoeken zijn er nooit sporen van gevonden. Ook zijn veel van de verhalen over het seksuele gedrag van Hitler politiek gekleurd. De meeste bewijzen duiden op een normale seksuele activiteit. Om de auteur zelf aan te halen:
Er kan alleen maar geconcludeerd worden dat er met Hitler op het gebied van seks geen sprake was van bewijsbare perversiteiten. De werkelijke perversiteiten waarvoor Hitler verantwoordelijk was, vonden plaats in concentratiekampen. Dat we tussen wat daar gebeurde en wat Hitler in zijn slaapkamer uitvoerde een verband willen zien, is misschien wel het gevolg van de angst voor de gedachte dat Hitler een min of meer normaal mens was.
De Hitler Mythes is zeker een aanrader. Door de toegankelijke schrijfstijl van de auteur is het boek zeer geschikt als eerste kennismaking met het onderwerp. Ook voor mensen die al (veel) kennis hebben van de Tweede Wereldoorlog is het boek echter zeker interessant. Veelvoorkomende mythes en misverstanden over Hitler worden op overtuigende wijze ontrafeld. Alhoewel de auteur zelf aangeeft dat het boek geen biografie is, geeft het, de beperkte omvang in ogenschouw nemend, een goed beeld van het leven van Hitler. Het bevat een keur aan interessante feiten, waarvan een groot gedeelte niet alom bekend is.
