Afgelopen zaterdag overleed bokslegende Muhammad Ali (1942-2016). Ali heette niet altijd zo. Hij begon zijn leven als Cassius Clay. In 1964 bekeerde hij zich tot de Nation of Islam en kreeg hij een nieuwe naam. Maar de Nation of Islam is geen reguliere islam. Waar komt deze door de mysterieuze Fard Muhammad gestichte Amerikaanse cultus vandaan?
“Change your name and you won’t be a Negro anymore!”
Met deze slogan wierf de islamitische Indiaas-Pakistaanse Ahmadiyya-beweging zieltjes onder de zwarte gemeenschap in de Verenigde Staten, in de jaren twintig van de vorige eeuw. Islam was altijd al aanwezig onder zwarte Amerikanen. Onder de eerste slaven bevonden zich zwarte Afrikaanse moslims afkomstig uit geïslamiseerde gebieden in Afrika.
Aan het begin van de twintigste eeuw begon islam een bescheiden opkomst onder zwarte Amerikanen. Het was een manier voor sommigen om zich af te zetten tegen de blanke, christelijke samenleving. Van de vele organisaties uit binnen- en buitenland met ieder hun eigen interpretatie van islam, slaagde er echter één in om zich te vestigen als dé islamitische beweging van zwarte Amerikanen: The Lost-Found Nation of Islam in the Wilderness of North America, kortweg de Nation of Islam (NOI).
Racistisch
Net als de Ahmadiyya wijkt de Nation of Islam sterk af van mainstream islam. Voor orthodoxe of ‘gewone’ moslims is zij een gruwel. De NOI ontleent haar ideologie, religieus zowel als politiek, aan de denkbeelden van haar oprichter, de mysterieuze Fard Muhammad en diens discipel Elijah Muhammad. Zij creëerden een bizarre antiblanke, antisemitische religieuze ideologie, die kan worden beschouwd als het zwarte racistische antwoord op de blanke racistische Ku Klux Klan.
De ideologie en mythologie van de NOI dicteert dat de zwarte man de enige echte door Allah geschapen mens is. De blanke man is het residu, de verpersoonlijking van het Kwaad, gedistilleerd uit de zwarte man door de kwaadaardige geleerde Yakub op het eiland Patmos. De verlossing ligt in een aparte zwarte staat in Noord-Amerika, waar de blanke geen invloed heeft. In overeenstemming met dit idee, wordt economische en culturele onafhankelijkheid voor zwarten van de blanke maatschappij gepredikt.
Fard Muhammad
In de zomer van 1930 dook er in het zwarte getto van Detroit een mysterieuze colporteur op van ‘Afrikaanse’ kleding en snuisterijen. Hij vertelde zijn klanten verhalen over hun landen van oorsprong in Afrika en Azië en de producten die hij uit die landen te koop had, zoals zijden gewaden. De colporteur stelde zich voor als Farrad Muhammad of F. Muhammad Ali. Maar hij stond ook bekend onder de namen W.D. Fard, Wali Farrad, Wallace Muhammad of Wallace Dodd Ford.
Fards spullen en verhalen vonden gretig aftrek bij zwarte Amerikanen die op zoek waren naar hun eigen Afrikaanse identiteit in het Amerika van de grote depressie. Met name de noordelijke industriesteden werden zwaar getroffen door werkloosheid. Het was tegen deze achtergrond dat de mooie verhalen van de colporteur over een mythisch thuisland in vruchtbare aarde vielen bij de wanhopige zwarte onderklasse. Hij vertelde hen over een land waar hun voorouders als koningen leefden en in goede gezondheid verkeerden. Hij gaf adviezen over wat ze wel en niet moesten eten om zo hun gezondheid te verbeteren en verkocht hen de door hun voorouders gedragen ‘koninklijke’ zijden gewaden.
Fard zei tegen zijn klanten dat hij afkomstig was uit Mekka. Hij predikte over de grootsheid van Afrika als een land van kunst, cultuur en wetenschap. Tegelijkertijd begon Fard te vertellen over wat, naar hij beweerde, hun oorspronkelijke religie was. Van verkooppraatjes was algauw geen sprake meer. Zijn verhalen werden preken en lessen. Zijn huisbezoeken werden huiskamerbijeenkomsten. Zijn klanten werden volgelingen. Langzaam begon hij een eigen religieuze gemeente op te bouwen.
Verdwijning
Fards lessen en preken kregen een sterk racistisch karakter. Hij leerde zijn volgelingen dat zij een goddelijk en uitverkoren volk waren en dat de blanke een varken en een duivel was. Dit klonk de arme zwarte arbeiders als muziek in de oren. De Messias was teruggekeerd op aarde, niet als christen, maar als moslim. Zoals zo vaak het geval was met mensen die wanhopig zochten naar hun eigen identiteit, en dan stuitten op een charismatische leider met een mooi verhaal, verwierpen Fards toehoorders hun oude overtuigingen en bekeerden zij zich vol vuur tot de nieuwe religie. Om hun bekering te vervolmaken moesten ze een islamitische naam aannemen.
Ondanks het feit dat veel mensen Fard zagen als de zoveelste charlatan die in de crisisjaren claimde de verlosser te zijn, nam zijn populariteit zo toe, dat zijn huiskamerbijeenkomsten niet meer voldeden. Hij moest een ruimte huren om zijn toehoorders in toe te kunnen spreken. Dit werd de eerste ‘Temple of Islam’ oftewel Temple No.1. Spoedig volgden er meer, waaronder Temple No. 2 in Chicago.
In 1932 werd Fard gearresteerd in verband met een rituele moord door een aantal van zijn vermoedelijke aanhangers. Hij werd vrijgesproken maar verliet Detroit. In 1933 dook hij weer op in Chicago, waar hij werd gearresteerd voor diverse misdrijven. Hij vond na zijn vrijlating onderdak bij een van zijn trouwste discipelen, Elijah Poole, die door hem werd hernoemd tot Elijah Muhammad. Begin 1934 verdween Fard opnieuw. Deze keer om nooit meer op te duiken. Een einde dat het begin zou zijn van zijn vergoddelijking.
Nieuw-Zeelander
Fards eigen etnische en raciale afkomst blijft, zoals veel over deze man, een onderwerp van speculatie en discussie. De FBI omschreef hem als iemand met een donker Europees uiterlijk, die zich regelmatig identificeerde als een blanke man uit Nieuw-Zeeland, genaamd W.D. Ford. Ook zou hij volgens een theorie een Polynesiër uit Hawaï kunnen zijn en tegenstanders omschreven hem weleens als een ‘Turkse nazi’. Het is een teken van Fards grote overtuigingskracht dat uitgerekend iemand met een weliswaar donker, maar blank uiterlijk, aan de basis heeft kunnen staan van een zwarte racistische organisatie, die de zwarte man als ‘Übermensch’ ziet.
In werkelijkheid was Fard inderdaad een Nieuw-Zeelander. Op 25 februari 1891 was hij geboren als Wali Dodd Fard, de zoon van Zared Fard, een Nieuw-Zeelander van Pakistaanse afkomst en Beatrice Dodd, een Nieuw-Zeelandse van Britse afkomst. Omstreeks 1913 vertrok Fard naar de Verenigde Staten, waar hij waarschijnlijk als illegale vreemdeling via Canada binnenkwam. Hij veramerikaniseerde zijn naam tot Wallace Dodd Ford, de eerste van vele varianten die hij later op zijn naam zou maken.
Fard trouwde in de VS met de blanke Pearl Allen, om haar spoedig na de geboorte van hun zoon te verlaten. Fard was heetgebakerd en had drugs- en gokproblemen. In november 1918 werd hij voor het eerst gearresteerd na de mishandeling van een klant die weigerde te betalen in het restaurant waar hij werkte. Fard werd veroordeeld, maar hoefde zijn straf niet uit te zitten. In 1920 had Fard een tweede zoon bij een nieuwe minnares, Hazel Barton, een blanke vrouw uit New York. Het kind werd Wallace Dodd Ford Jr. genoemd. Op zijn geboortecertificaat identificeerde Fard zich als de in Nieuw-Zeeland geboren W.D. Ford.
Fard zonk diep weg in een wereld van drugs en gokken. In 1926 werd hij gearresteerd voor de illegale verkoop van alcoholische dranken. Later dat jaar werd hij ook nog eens veroordeeld voor drugshandel. Na zijn vrijlating vertrok hij naar Chicago waar hij werk vond als vertegenwoordiger. Hij werd lid van de ‘Moorish Science Temple of America’, maar bezocht ook de moskee van de Ahmadiyya-beweging. In de zomer van 1930 vertrok hij als colporteur naar Detroit.
Elijah Muhammad
Onder Elijah’s militante leiderschap werd de organisatie herbouwd. Fard werd Allah en Elijah werd zijn Profeet en Boodschapper. Fards verhaal dat hij uit Mekka kwam blijft een onaantastbare waarheid binnen de sekte. Hij wordt gezien als de verlosser en de incarnatie van Allah zelf. Onder leiding van Elijah Muhammad groeide de NOI uit tot een grote, landelijke organisatie met tempels in alle grote Amerikaanse steden.
In het verleden hebben islamitische geestelijken fatwas tegen de organisatie uitgesproken. Na de dood van Elijah in 1975 ging een deel van de beweging onder leiding van zijn zoon onder een andere naam verder als een meer orthodoxe islamitische organisatie. De Nation of Islam staat sinds 1978 onder leiding van Abdul Haleem ‘Louis’ Farrakhan. Een van zijn bekendste daden was de organisatie van de Million Man March in 1995. Er bestaat tegenwoordig een sterke band met Scientology Church. Ex-wereldkampioen boksen Muhammad Ali was bij zijn dood geen lid meer. Al in 1975 stapte hij over naar reguliere soennitische islam en in 2005 naar de mystieke leer van het soefisme.
Boek: Inside The Nation Of Islam
Boek: The Messenger – The Rise and Fall of Elijah Muhammad
Meer religieuze geschiedenis
