Volksduitsers en Rijksduitsers – Betekenis van de begrippen

Met de term Volksduitsers (Volksdeutsche of Aussiedler) werden in de periode na de Eerste Wereldoorlog Duitsers aangeduid die niet op Duits grondgebied woonden, maar (als etnische minderheid) in andere Europese landen woonden. Rijksduitsers (Reichsdeutsche) waren de bewoners van het Duitse Rijk.

Volksverhuizing

Na de Tweede Wereldoorlog kwam er in Europa een grote volksverhuizing op gang. De grenzen van Rusland en Polen schoven op naar het westen, waardoor tussen 1945 en 1946 ruim 2,5 miljoen Russen, 2,5 miljoen Polen en 8 miljoen Duitsers verhuisden. Deze ontwikkelingen hadden dus ook grote impact op de Volksduitsers. Velen van hen werden na de oorlog bijvoorbeeld door Polen verdreven. Zij waren door de verschuivende grenzen immers op Pools grondgebied komen te wonen. Van Rijksduitser werden zij ineens Volksduitser. Volkskrant-correspondent Willem Beusekamp schreef in 1995:

“Het aantal verdreven Duitsers werd in werkelijkheid nog veel groter. Tussen 1945 en 1949 kwamen er meer dan 12 miljoen naar het westen. De meesten waren oorspronkelijk Duitse staatsburgers, woonachtig in de gebieden ten oosten van de Oder en de Neisse. Oost- en West-Pruisen, Pommern, Oostbrandenburg en Silezië behoorden tot het Duitse rijk. Door Potsdam werden deze ‘Rijksduitsers’ ineens ook Volksduitsers.”

Na de hereniging

Na de val van de Berlijnse Muur wilden nog eens honderdduizenden Volksduitsers in Oost- en Zuidoost-Europa immigreren naar Duitsland. Het Duitse parlement probeerde dit lange tijd tegen te houden of de toestroom in ieder geval te beperken. In 1992 nam het parlement een wet aan die de immigratie van de Volksduitsers regelde. De wet gaf de immigratie een rechtmatige basis, stelde jaarlijkse quota vast en bepaalde richtlijnen voor de opnameprocedure.

Overzichtspagina: Geschiedenis van Duitsland
Overzicht van boeken over de Duitse geschiedenis

Bronnen ▼