Voynich-manuscript | Mysterieus manuscript uit de Middeleeuwen

Het Voynich-manuscript is een mysterieus handschrift uit de Middeleeuwen. De tekst is vermoedelijk opgesteld in de vroege vijftiende eeuw – ergens tussen 1404 en 1438 – door een ons onbekende schrijver. Volgens diverse berichten zou de tekst van het Voynich-document in mei 2019 zijn ontcijferd. Wat is het Voynich-manuscript precies en waarom is de inhoud al dan niet ontcijferd?

Het Voynich-manuscript wordt door sommige mediëvisten en taalkundigen beschouwd als het meest mysterieuze document uit de geschiedenis.

Over de naamgeving van het Voynich-manuscript

De tekst van het boekwerk, dat bestaat uit 240 vellen papier en waarvan helaas enkele bladzijden ontbreken, is vernoemd naar de boekhandelaar Wilfrid M. Voynich (1865-1930), een Poolse Amerikaan die het manuscript in 1912 in bezit kreeg. Hij vond het boek tussen een aantal documenten van Jezuïeten. Het manuscript, met veel tekeningen van planten, sterrenhemels en ook naakte vrouwen, wordt ook wel aangeduid als ‘Manuscript MS408’.

Het manuscript heeft de tijd overleefd en is vandaag de dag in bezit van Yale University – in de Beinecke Rare Book and Manuscript Library – in New Haven, Connecticut. In 2005 kwam er een facsimile-editie van het werk uit.

Korte geschiedenis van de Voynich-tekst

Sinds Voynich de tekst in handen kreeg, zijn er pogingen gedaan om de mysterieuze tekens te ontcijferen. Voynich zelf probeerde het, maar slaagde er niet in. Na hem bogen talloze taalkundigen, cryptologen, astronomen en zelfs computerprogramma’s (door computerspecialist Greg Kondrak, die in 2017 beweerde dat de tekst versleuteld oud-Hebreeuws kon zijn) zich over het handschrift. Maar niemand slaagde erin om de tekst te ontrafelen en de betekenis te achterhalen. Zelfs topspecialisten als Alan Turing (die de codetaal van de nazi’s ontcijferde) en William Friedman (die de spionagedienst NSA oprichtte en de codetaal van de Japanners ontleedde), lukte het niet de tekst te kraken.

Na Voynichs dood in 1930 kwam het boek in handen van zijn weduwe Ethel Voynich (1864–1960). Toen zij stierf kocht boekhandelaar Hans P. Kraus (1907–1988) het document op. Hij doneerde de bijzondere tekst in 1969 aan de bibliotheek van Yale Univerity, waar het boekwerk tot op de dag van vandaag te vinden is.

Ontcijferd of toch niet?

Diverse keren gingen er geruchten dat de tekst van het Voynich-manuscript ontcijferd zou zijn. Het meest recente nieuws – daterend uit mei 2019 – is dat Gerard Cheshire, een Engelse onderzoeker van de University of Bristol, de tekst ontcijferde. Volgens Chesire betreft het een kalligrafisch proto-Romaans handschrift van een taal die inmiddels is uitgestorven. Chesire, die over zijn ontdekking een groot artikel (‘The Language and Writing System of MS408 (Voynich) Explained’, april 2019) schreef in de periodiek Romance Studies, stelde in een interview over de meerdere eureka-momenten die hij ervoer tijdens de ontcijfering van de tekst:

“Het betreft een uitgestorven taal. Het alfabet is een combinatie van onbekende en meer bekende symbolen, het bevat geen speciale leestekens. Er bestaan geen hoofdletters en er zijn ook geen dubbele medeklinkers. Bovendien bevat het tweeklanken, triftongen, etc. voor de afkortingen van fonetische componenten. Ten slotte bevat het enkele woorden en afkortingen in het Latijn.”

Chesire vermoedt dat de tekst is geschreven door een dominicaanse non en bedoeld was als naslagwerk voor Maria van Castilië (1401-1458), de koningin van Aragon. Het kostte Chesire naar eigen zeggen slechts twee weken om de tekstcode te kraken. Er zijn echter nu al critici van Chesire die tegenspreken dat de tekst is ontcijferd, omdat er zoveel beweringen over de betekenis de ronde doen dat elke claim niet meer dan een claim op zich is. Zo zou het manuscript zijn gemaakt in de Nieuwe Wereld of in Noord-Italië in de tijd van de Renaissance (gezien de informatie in hert boek over planten uit Mexico), zou de schrijver last hebben gehad van glossolalie (ongebruikelijk spraakgedrag, tongentaal spreken) en zou het om een hoax kunnen gaan.

Chesire was verre van de eerste die beweerde de tekst ontcijferd te hebben. In 2017 trok de historische onderzoeker en televisieschrijver Nicholas Gibbs de aandacht door te beweren dat hij de tekst had ontleed. Hij beweerde dat het boek een gezondheidsalmanak voor vrouwen was en schreef over zijn ontdekking een lang artikel in het blad Times Literary Supplement. Ook zijn bewering werd echter weerlegd.

Bekijk het manuscript online
Lees ook: De Codex Gigas: mysterieuze duivelsbijbel uit de Middeleeuwen
Boek: The Voynich Manuscript

Korte video over het Voynich-manuscript:

Bronnen ▼