Spanning tussen ‘elite’ en ‘het volk’ in de 19e eeuw

Arbeiders, die zijn pas eng!
1 minuut leestijd
Tijdens het Palingoproer schoot de politie met scherp
Tijdens het Palingoproer schoot de politie met scherp

De verschillen in de samenleving kunnen tot spanningen leiden. In de negentiende eeuw was de elite bepaald niet gecharmeerd van ‘het volk’ dat hen omringde.

In de negentiende eeuw leidde de industrialisering ertoe dat steeds meer mensen hun brood in fabrieken verdienden. Aan het einde van die eeuw was daardoor een nieuwe klasse van industriearbeiders ontstaan. Die arbeiders hadden zo hun eigen behoeften en gewoontes. Tegelijk gingen zij zich uit eigenbelang steeds beter organiseren: het zou niet lang meer duren of de arbeider kreeg ook politieke invloed.

Nette burgers

De burgerij werd hierdoor onrustig. De ‘volkse aard’ stond hen niet aan: het volk was in hun ogen ruw, bot, onberekenbaar. Hiertegen was eigenlijk maar één oplossing: de nieuwe groep onder controle brengen door ze tot nette burgers op te voeden.

Met een zogenaamd ‘beschavingsoffensief’ probeerde de burgerij de lagere klassen verantwoord gedrag bij te brengen. In het kader hiervan werden bepaalde gewoontes de kop ingedrukt. Veel arbeiders dronken bijvoorbeeld stevig. De bestrijding van alcoholisme werd nu gezien als de weg uit armoede en ellende.

Volkse cultuur

Palingtrekken
Palingtrekken
Een ander voorbeeld van het inperken van de volkse cultuur was het aanpakken van het ‘palingtrekken’. Bij dit Amsterdamse spel werd een touw over een gracht gespannen met daaraan een levende paling. Vanuit bootjes probeerden deelnemers de paling van de lijn te rukken. Er kwam een verbod op dit ‘wreed volksvermaak’, maar dat hield de Amsterdammers niet tegen.

Op 25 juli 1886 werd op de Lindegracht een palingtrek-wedstrijd georganiseerd. De politie trad meedogenloos op, met een felle volksopstand tot gevolg die dagenlang aanhield. Bij dit ‘Palingoproer’ vielen 25 doden.

Overzichtspagina Vaderlandse geschiedenis

De stichting Nationaal Historisch Museum werd in 2008 opgericht. Het was de bedoeling een fysiek museum te stichten, maar zover kwam het nooit. Verschillende artikelen die op de inmiddels opgeheven website innl.nl werden gepubliceerd, zijn met toestemming van het museum doorgeplaatst op Historiek.

Recent gepubliceerd

Reageer

Abonneer
Stuur mij een e-mail bij
guest
0 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 54.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
0
Reageren?x
×