Journalist en schrijver Auke Kok duikt de komende jaren in het leven van een van de beruchtste Nederlanders van de twintigste eeuw: Anton Mussert. Hoewel er afgelopen decennia al wel enkele boeken over de NSB-leider verschenen, is er nooit een grote biografie over hem verschenen. Uitgeverij Hollands Diep heeft Kok gevraagd die biografie alsnog te schrijven.
Wat fascineert je persoonlijk zo aan de persoon Anton Mussert?
“Een van de boeiende aspecten aan de persoon van Mussert is zijn zelfbeeld. Hij leek nogal last te hebben van zelfoverschatting / naïviteit / kortzichtigheid, met alle kwalijke en tragische gevolgen van dien. Daar zal ik beslist meer inzichten in willen verwerven.
Stap je helemaal blanco in dit onderzoek of heb je je in het verleden al verdiept in het leven van Mussert?
“Blanco is een mens natuurlijk nooit, maar ik zal zeker trachten zo onbevangen mogelijk de archieven in te gaan en mensen te gaan spreken. De luiken voor de ramen zo lang mogelijk openhouden, noem ik dat. Ik ben afgestudeerd op de jaren dertig, en heb al vier boeken geschreven over die periode en de Tweede Wereldoorlog, maar dit wordt mijn eerste tekst specifieke tekst over Mussert.
Op het boek van Jan Meyers uit de jaren tachtig na, is er is nog nooit een grote biografie van Mussert verschenen. Dat lijkt gek. Heb je een mogelijke verklaring hiervoor?
“Ik kende uiteraard de biografie van Jan Meyers al, die kreeg in de jaren tachtig veel aandacht, en er ligt inmiddels een aardige stapel Mussert-boeken op mijn bureau. Toch is de volledige, mede op archiefwerk gebaseerde biografie er inderdaad nog niet. Iemand moet het doen.
Wat zijn vragen die je met je onderzoek hoopt te kunnen beantwoorden?
“Afgezien van de bovengeschetste psychologische aspecten is het mijn ambitie de mens Mussert dichterbij te brengen – de lezer de reis naar zijn foute keuzes als het ware te laten meebeleven. Een van de vragen waar ik een antwoord op zal willen formuleren is wat hij wist van zowel de neerbuigendheid van de nazi’s jegens hem tijdens de oorlog, als de haat bij de meeste landgenoten jegens hem. Hij leek wel in een vacuüm te leven, dat fascineert me.
Je gaf aan “niet eerder geraadpleegde documenten” te gaan gebruiken. Waar moeten we dan aan denken?
“Niet alles wat op het NIOD en in andere archieven over hem te vinden is, is al voor publicaties ingezien en/of gebruikt. Dat kan hopelijk bijdragen aan mijn ambitie om nieuwe feiten en inzichten te kunnen leveren.
Weet je al of je ook het verslag van de executie van Mussert kan raadplegen?
“Uiteraard zal ik nieuwe details over zijn executie, waarover in de loop der decennia veel te doen is geweest, proberen te achterhalen. Ook met de door sommige historici gestelde vraag, of Musserts terdoodveroordeling juridisch gesproken wel terecht was, zal ik iets moeten.
Auke Kok studeerde maatschappijgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en was daarna onder meer werkzaam bij de Haagse Post en maandblad Quote. In de jaren hierna werkte hij als (eind)redacteur bij opinieweekblad HP/De Tijd en bij Radio 1.
Sinds 2004 is Kok actief als zelfstandig journalist en boekenschrijver. Hij publiceerde onder meer een vuistdikke biografie van Johan Cruyff, dook in het leven van Willem Holleeder en scheef over de beruchte collaborateur Anton van der Waals, die tijdens de Tweede Wereldoorlog als spion werkte voor de Duitse Sicherheitsdienst. Enkele jaren gelden publiceerde Kok verder het boek 1936. Wij gingen naar Berlijn, over de Nederlanders sporters die deelnamen aan de Olympische Spelen van 1936, ook wel eens de Spelen van Adolf Hitler genoemd.
