De Biafra-oorlog, een bloedige burgeroorlog in Nigeria

De Biafra-oorlog (1967-1970) was een bloedige burgeroorlog in Nigeria. De oorlog staat ook wel bekend als de Nigeriaanse Burgeroorlog. Deze oorlog leidde in 1968 tot de eerste beelden van hongerende Afrikanen met ‘Biafrabuikjes’ op televisie: in Biafra brak een grootschalige hongersnood uit.

De oorlog duurde van 6 juli 1967 tot 13 januari 1970. Etnisch geweld, genocide en een enorme hongersnood in Biafra leidden tot de dood van een geschatte 1 tot 3 miljoen burgers.

Oorzaken van de Biafra-oorlog

De Biafra-oorlog had vooral een etnisch-religieuze oorzaak. De strijdende partijen bestonden uit christelijke Igbo-stammen enerzijds en islamitische Nigerianen die tot de Hausa-stam en Fulani-stam behoorden. Hoe kwam dit zo? In oktober 1960 was Nigeria onafhankelijk geworden van Groot-Brittannië. Het land was een relatief jonge en diverse natie (in 1914 door de Britten als territoriaal amalgaam gecreëerd), met diverse etnische groepen. Onder wie islamitische Hausa’s en Fulani’s (in het noorden – 29% van de bevolking), de Yoruba’s (westen – 21%), de christelijke de Igbo’s of Ibo’s (zuiden – 18%) en de Iljaw of Ijo (zuiden – 10%).

In het land vonden in de jaren 1959-1965 diverse verkiezingen plaats, die altijd omgeven waren met een geur van corruptie. In 1965 werden de Igbo’s tijdens de deelstaatverkiezingen buitenspel gezet en vond er etnisch geweld plaats. Hierop pleegden de Igbo’s op 14 januari 1966 een staatsgreep. Deze coup, onder leiding van Igbo-generaal Chukwuma Nzeogwu, mislukte al binnen enkele dagen. Op 29 juli 1966 pleegden de Hausa’s en Fulani’s een tegencoup onder leiding van luitenant-kolonel Yakubu Gowon. Er brak geweld los, waarbij ongeveer 10.000 tot 30.000 Igbo’s in het noorden afgeslacht werden. Hierop vluchtten honderdduizenden Igbo’s vanuit heel Nigeria naar het zuiden van het land.

Een rol speelde ook economisch standsverschil. De Igbo’s die in het noorden van Nigeria werkten, waren christelijk en goed opgeleid. Dat kwam doordat zij tijdens de koloniale tijd les gehad hadden op christelijke Britse missiescholen. In het arme islamitische noorden van Nigeria kregen zij door hun opleidingsniveau de beste banen, zoals ambtelijke of politieke functies. Dit leidde tot afgunst onder islamitische Nigerianen.

Declaratie van de Republiek Biafra en burgeroorlog

Igbo-gouverneur Chukwuemeka Ojukwu vroeg de centrale regering om bescherming van de Igbo’s, maar vond de reactie onvoldoende. Ook een administratief-politieke herverdeling in Nigeria stuitte hem en Igbo’s tegen de borst. Daarom riep Ojukwu op 30 mei 1967 eenzijdig de onafhankelijkheid van de ‘Republiek Biafra’ uit. Het land had op dat moment 13 miljoen inwoners. De centrale militaire regering van Nigeria reageerde meedogenloos op de separatie van Biafra. Op 6 juli 1967 brak er een burgeroorlog uit

De trieste balans van de Biafra-oorlog

Gedurende de oorlog kromp Biafra’s grondgebied tot een tiende van het oorspronkelijke territorium en stierven er naar schatting 1 tot 3 miljoen Nigerianen aan voornamelijk hongersnood, maar ook geweld. Van de 13 miljoen Biafranen kwamen naar schatting twee miljoen mensen om. Nadat de hoofdstad van Biafra, Enugu, gevallen was, vluchtten veel Biafranen de velden en bossen in. Het land was omsingeld. Groot probleem was dat Nigeria het Rode Kruis alleen toestond medicijnen naar Biafra te brengen en géén voedsel. Hierdoor brak een hongersnood uit, die door veel critici mede op het conto van het Rode Kruis werd geschreven.

Het Nigeriaanse leger – dat doelbewust markten, ziekenhuizen en andere burgerdoelen bombardeerde – én de hongersnood bleken veel te sterk voor de Igbo’s. Op 13 januari 1970 moest Biafra zich overgeven en kwam er een einde aan de Republiek Biafra.

Het separatisme in Zuid-Nigeria onder Igbo’s bleef bestaan. Zo blijkt uit een rapport van Amnesty International dat het leger van Nigeria in mei 2016 minstens 150 Biafra-activisten vermoord heeft. De Nigeriaanse overheid ontkent deze aantijgingen echter.

Bronnen ▼