Het Domesday Book (1086) van Willem de Veroveraar

In het jaar 1066 greep de Normandische hertog Willem de Veroveraar de macht in Engeland. Hij zou tot zijn dood in 1087 als koning over Engeland regeren. Kort voor zijn dood liet hij het zogenaamde Domesday Book samenstellen.

Na het overlijden van de Engelse koning Eduard de Belijder trok Willem de Veroveraar in 1066 naar Engeland. De Engelse koning, die kinderloos stierf, had eerder namelijk laten weten dat Willem hem moest opvolgen. Een man genaamd Harold Godwinson was het daar echter niet mee eens en liet zich tot koning van Engeland uitroepen. Met een legermacht van zo’n 8000 man nam Willem het vervolgens op tegen deze zelfbenoemde Harold II van Engeland.

Zijn leger stuitte op 14 oktober 1066 in de buurt van het huidige Engelse plaatsje Hastings op de Engelse troepenmacht. De slag die hierop volgde ging de geschiedenisboeken in als de Slag bij Hastings en werd gewonnen door de Normandiërs. Het was de eerste grote overwinning in de Normandische verovering van Engeland. Willem heette voortaan Willem I de Veroveraar. Koning Harold II van Engeland sneuvelde op het slagveld. Op kerstdag van hetzelfde jaar werd Willem de Veroveraar in de Westminster Abbey tot koning van Engeland gekroond. Hij bleef daarnaast hertog van Normandië.

Leenstelsel

Gedurende de eerste jaren van zijn bewind had de koning nog geregeld te kampen met opstanden in het rijk. Met name in het noorden van het land wilde niet iedereen zich zonder slag of stoot neerleggen bij de Normandische ‘kolonisatie’. Opstanden werden hardhandig door de koning neergeslagen.

Willem de Veroveraar voerder verder het leenstelsel in, om zo het koningschap een nog stevigere basis te geven. Grote stukken land, waaronder die van opstandelingen, werden in beslag genomen en vervolgens in leen gegeven aan Normandische en Angelsaksische ridders. De koning zelf bezat ongeveer een kwart van het Engelse land.

Domesday Book

In 1085 stuurde de koning er een groot aantal mannen op uit om in het hele land inlichtingen in te winnen over alle grondbezitters en de opbrengsten van het land. De koninklijke commissarissen lieten belangrijke mannen in elk gebied onder ede verklaren wat ieder lid van de gemeenschap aan grond bezat, maar ook bijvoorbeeld hoeveel gebouwen er op het land stonden, hoeveel vee men had en welke jaarlijkse opbrengsten er waren. Dit alles om het grondbezit te controleren en dienstbaar te maken aan de koning. Het zogenaamde Domesday Book, waarin alle informatie in het Latijn was opgenomen, gaf de koning inzicht per locatie in het land inzicht in alle inkomsten.

Officieel heette het werk overigens Descriptio totius Angliae (Beschrijving van geheel Engeland), maar het kwam bekend te staan als Domesday Book (Boek van de dag des oordeels). Het werd niet helemaal voltooid.

Lees ook: Willem de Veroveraar (ca. 1028-1087)
Boek: 1066 – Willem de Veroveraar