Emile Berliner (1851-1929) – Uitvinder van de grammofoonplaat

De Duits-Amerikaanse elektrotechnicus Emile Berliner ontwikkelde in 1887 een nieuwe geluidsdrager: de grammofoonplaat. Deze platen veroverden al snel de wereld en zijn ook vandaag de dag nog populair.

Emile Berliner werd op 20 mei 1851 geboren in Hannover als zoon van een Joodse koopman. In 1870 emigreerde hij naar de Verenigde Staten, waar hij aanvankelijk werkte in een manufacturenwinkel. Later vond hij werk bij de Bell Telephone Company van Alexander Graham Bell, de man die de geschiedenisboeken is ingegaan als de uitvinder van de telefoon. In deze periode ontwikkelde Berliner onder meer een microfoon voor de toenmalige telefoon en hij verbeterde de werking van de ongeveer tien jaar eerder uitgevonden fonograaf.

Dankzij deze uitvindingen had Berliner genoeg geld om in 1883 voor zichzelf te beginnen. Vier jaar later ontwikkelde hij een geluidsdrager waarmee hij wereldberoemd zou worden: de grammofoonplaat. In plaats van een roterende rol, zoals bij de fonograaf, werkte deze met een roterende schijf met groeven in spiraalvorm. Anders dan bij de fonograaf werden de geluidsgolven nu niet meer verticaal maar horizontaal geregistreerd. Berliner ontwikkelde ook een manier om deze nieuwe geluidsdrager te produceren. De platen bleken een stuk eenvoudiger te maken dan de kwetsbare wasrollen die tot die tijd voor de fonograaf ontwikkeld werden.

Verbeteringen

In 1889 begon de industriële productie van de grammofoonplaat. Berliner nam onder meer muziek op van toenmalige muziekgrootheden als Nelli Melba en de tenor Enrico Carruso en zette deze werken in de markt. Bij de eerste exemplaren van de grammofoonplaat was de ruis van de naald die de geluidsgroeven moest uitlezen nog vrij luid. Deze eerste platen waren gemaakt van een mengsel van hard rubber, katoen en leisteenpoeder. Later werden andere materialen gebruikt, waaronder schellak en weer later vinyl. Berliner bleef de grammofoonplaat doorontwikkelen waardoor ook het probleem met de harde ruis al vrij snel minder werd. Zijn grammofoonplaat bleek een groot succes. In 1890 verruilde de beroemde Amerikaanse platenmaatschappij Columbia Records de oude wasrollen door de grammofoonplaten van Berliner. Andere maatschappijen volgden.

Populariteit

Tot de uitvinding van de compact disc was de grammofoonplaat de populairste geluidsdrager. In de ‘digitale’ eenentwintigste eeuw wint de langspeelplaat opnieuw aan populariteit, onder meer bij verzamelaars. Moderne bands kiezen er steeds vaker voor om ook hun nieuwe albums ook op vinyl uit te brengen. De eerste platen hadden slechts een bespeelbare kant. Vanaf 1923 werd de dubbelzijdige plaat de norm.

Emile Berliner is vooral bekend vanwege de uitvinding van de grammofoonplaat. Minder bekend is dat hij ook een nieuw type weefgetouw ontwikkelde.

Boek: E. Berliner, Maker of the Microphone

From Phonographs to Spotify: A Brief History of the Music Industry

Bronnen ▼