Felix Donders (1896-1981) – Foute agent in de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zaten politieagenten in een lastig parket. Aanvankelijk liet de bezetter politie nog wel met rust. Maar al snel nazificeerde de Nederlandse politie onder het regime van de SS’er en politiechef Hanss Albin Rauter. Het Politieopleidingsbataljon (POB), opgericht in februari 1941 in Schalkhaar (nabij Deventer), leidde speciaal agenten op die dansten naar de pijpen van de nazi’s. Een van de agenten die hierdoor flink beïnvloed werd, was de ‘foute’ politieagent Felix Donders (1896-1981).

In een tentoonstelling van Veiligheidsmuseum PIT in Almere wordt aandacht besteed aan diverse collaborerende politieagenten uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog, onder wie Felix Donders. De tentoonstelling beklemtoont dat zwart-wit oordelen over deze politieagenten niet eenvoudig is. Veel agenten kwamen er pas in Schalkhaar, waar ze vanaf 1941 opgeleid werden (per 1 juli 1941 in de Westenbergkazerne), achter dat ze in een omgeving zaten waren waar ze genazificeerd werden, onder meer door lessen in de Duitse rassenleer.

Felix Donders als Tilburgs politicus

Voor de Tweede Wereldoorlog, in de jaren 1910 en 1920 was Felix A.C. Donders – die aanvankelijk arbeider was – actief als politicus in de stad Tilburg. Daar was hij namens de Roomsch-Katholieke Volksparij (RKVP), een afsplitsing van de Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP), in de gemeenteraad vertegenwoordigd.

Bekend is dat Felix Donders ervoor zorgde dat het standbeeld van koning Willem II naar Tilburg werd overgebracht. Donders raakte in de jaren 1930 bij de NSB betrokken.

Werk bij de politie in Schalkhaar

In 1940 was Felix Donders kapitein in het Nederlandse leger, waarna hij bij de marechaussee aan de slag ging. In 1941 kreeg hij een aanstelling als bataljonscommandant bij de politieopleiding in Schalkhaar. In zijn sollicitatiebrief had Donders zichzelf aangeprezen als ‘een actieve nationaalsocialist’ die zich graag wilde inzetten voor de…

…vorming van het politiewezen in militair-nationaalsocialistische geest.

In Schalkhaar maakte Donders echter vooral naam als zuiplap, zwarthandelaar (in o.a. kolen en rogge), notoire opschepper en iemand met losse handjes. Vanwege zwarthandel werd Donders in 1942 geschorst uit zijn functie vanwege zijn zwarthandel en tijdelijk overgeplaatst naar Winschoten in Groningen. Vanaf 1 maart 1943 werkte Felix Donders bij het marechausseegewest in Amsterdam. Het verzet in Amsterdam was op de hoogte van zijn komst en waarschuwde voor de komst van deze bandiet. De betrekking die Donders in Amsterdam kreeg, leek meer dan deze voorstelde. Feitelijk was de ze overplaatsing een degradatie en had Donders vanaf toen een weinigzeggend baantje.

Veroordeling na de Tweede Wereldoorlog

Na de bevrijding van nazi-Duitsland werd Felix Donders gearresteerd. Tijdens verhoren hing Donders het (nogal ongeloofwaardige) verhaal op dat hij als bataljonscommandant in het geniep een minileger op te bouwen om tegen de Duitsers te kunnen inzetten.

Vanwege collaboratie kreeg Donders vijf jaar gevangenisstraf, maar kwam hij al na anderhalf jaar op vrije voeten. Felix Donders overleed op 13 oktober 1981, op 85-jarige leeftijd.

Boek: In de frontlinie. Tien politiemannen en de Duitse bezetting
Lees ook: De Nederlandse politie tijdens de Tweede Wereldoorlog

Bronnen ▼