Edwin Ruis
Onze kijk op het Achaemenidische Perzische rijk is sterk bepaald door de oude Grieken. De Britse Perziëkenner Lloyd Llewellyn-Jones wil daar met zijn boek De Perzen een eind aan maken door een poging te doen om de Perzische versie meer aandacht te geven dan de Griekse en Latijnse teksten en zo een nieuwe geschiedenis te schrijven van wat hij de eerste supermacht ter wereld noemt.
‘THIS IS SPARTA!!!’ Wie kent die kreet niet? Afkomstig uit een iconische scene van de film 300, waarin de Spartaanse koning Leonidas een boodschapper doodt die namens de Perzische koning Xerxes I de overgave van de Griekse militaire staat komt eisen. De vermakelijke film is losjes gebaseerd op een historische gebeurtenis, de slag bij Thermopylae, maar bestaat hoofdzakelijk uit volslagen lariekoek. De sequel kun je overigens rustig overslaan. Wat vooral bijblijft is de absurde verbeelding van Xerxes en de Perzen. Zo bont als Hollywood maakten zelfs de oude Grieken het niet. Toch is Lloyd Llewellyn-Jones, professor Oude Geschiedenis aan de Universiteit van Cardiff, gefrustreerd genoeg met die Grieken om met zijn boek De Perzen tegen de Griekse beeldvorming in te willen gaan.
Het begin
“Wie mijn familie heeft bijgestaan, heb ik begunstigd; wie vijandig tegenover mij stond, hem heb ik vernietigd. Koning Darius zegt: U, die na mij koning zult zijn, iedereen die een leugenaar of een opstandeling of een vijand is, straf hem!”
Afrekeningen
De Achaemeniden weten het heft door de eeuwen heen goed in handen te houden. Dat gaat door binnen de familie te trouwen, waarbij ook broer-zus-huwelijken niet worden geschuwd. Maar ook door gewoon goed bestuur te leveren en natuurlijk door genadeloos af te rekenen met tegenstanders. Daarbij valt ook de bloeddorstige rol op van een paar koningin-moeders, zoals de echtgenote van Xerxes I, Amestris.
Wat vooral bij de lezer zal blijven hangen zijn de buitengewoon inventieve, kwaadaardige wijzen waarop politieke tegenstanders, verraders en een ieder die in ongenade valt, worden terechtgesteld. Dood door scafisme is er een van. Een ander, speciaal voor verraders, is opgesloten worden in een ruimte gevuld met fijne as. De stofdeeltjes hechten zich aan je longen, waardoor je langzaam stikt. Spietsen en villen zijn minder verfijnde executiemethodes.
Bronnen
Aan de ene kant zou het beeld dat de Grieken hebben geschetst van de Perzen te negatief zijn, maar aan de andere kant kan uit het boek van Llewellyn-Jones worden opgemaakt dat die Griekse verhalen regelmatig dicht bij de waarheid komen. Wat opvalt is dat Llewellyn-Jones bepaalt geen liefhebber lijkt te zijn van Herodotus. De vader van de geschiedschrijving krijgt er vaak van langs. Opvallend genoeg gebruikt hij hem wel regelmatig als bron. Ook elders voert hij de ene na de andere Griek op als bron voor zijn verhaal, zoals de Griekse geneesheer Ctesias, die deel uitmaakt van de hofhouding van koning Artaxerxes II en zijn wraakzuchtige moeder Parysatis. Of diens tijdgenoot de schrijvende huurling Xenophon die vocht in het leger van Artaxerxes’ opstandige broer Cyrus.
“Ik ben Artaxerxes, Grote Koning, Koning der Koningen, Koning der Landen, Koning op deze Grote Aarde Wijd en Zijd, zoon van koning Xerxes, de zoon van Darius, de Achaemenide.”
De Perzen is een goed publieksboek voor wie niets af weet van dit rijk. Het geeft een mooie, overzichtelijke en duidelijke introductie in een oud rijk en de dynastie die het regeerde. Een dynastie die de hoofdpersonen in de beruchte tv-serie Game of Thrones, om Hollywood er nog maar eens bij te slepen, als watjes doet overkomen.
Het hardcoverboek telt 415 pagina’s inclusief bronnen en register en is eerder dit jaar verschenen bij uitgeverij Nieuw Amsterdam.
Boek: De Perzen – Lloyd Llewellyn-Jones
Bekijk dit boek bij:
