Hoe komt het lieveheersbeestje aan zijn naam?

Weinig insecten worden met zoveel plezier verwelkomd als het lieveheersbeestje. Zeker kinderen, maar ook volwassenen, roepen vaak opgetogen “Kijk, een lieveheersbeestje!” als ze het vrolijk gekleurde kevertje in de tuin op een tak of blaadje zien lopen. Maar hoe komt het populaire ‘lieve heersbeestje’ (sic) eigenlijk aan zijn vriendelijke naam?

Dat vaak positief over het ‘lieve kevertje’ uit de zogeheten coccinellidae-groep gesproken wordt, heeft onder meer te maken het feit dat het diertje al tijden wordt ingezet als een soort biologisch bestrijdingsmiddel, bijvoorbeeld in kassen en boomgaarden om bladluizen te bestrijden. Maar ook in de achtertuin is het diertje als bladluisbestrijder een welkome gast. Wie mooie planten of bloemen wil beschermen kan op internet tegenwoordig ook larven van lieveheersbeestje kopen.

Volgens de meeste lezingen danken we de bekende naam lieveheersbeestje eigenlijk aan de Germanen. Die noemden het kevertje namelijk freyafugle, wat iets betekent als ‘vogel van de godin Freya’. Tijdens de zogeheten kerstening, waarbij heidense volkeren tot het christelijke geloof werden bekeerd, werd deze naam verchristelijkt en moest Freya plaats maken voor Maria, de moeder van Jezus. Voortaan sprak men in onze contreien van: onzelievevrouwebeestje of lieveheersbeestje, een verwijzing dus naar de Maagd Maria of Onze-Lieve-Heer.

Deze verchristelijking is ook terug te vinden in andere talen. Zo noemt men het lieveheersbeestje in Duitsland bijvoorbeeld marienkäfer en in Engeland spreekt men van ladybird of ladybug, een verkorting van de naam beetle of Our Lady die in de Middeleeuwen veel werd gebruikt. Sinds die Middeleeuwen heeft het zevenstippelig lieveheersbeestje in Frankrijk verder de bijnaam bête à bon Dieu (godsbeestje). De zeven stippen worden hier in verband gebracht met de kruiswonden van Jezus.

Hoe het ook zij: lieveheersbeestjes zijn al tijden zeer populair en worden beschouwd als geluksbrengers. Omdat het diertje nuttig is, maar ook omdat hij volgens velen vriendelijk en onschuldig oogt. Het lieveheersbeestje is om die reden ook het symbool voor acties tegen zinloos geweld. Of bladluizen daar begrip voor op kunnen brengen is overigens zeer de vraag…

Tot slot nog een aardig verhaaltje over de naam van het lieveheersbeestje dat we tegenkwamen in een krant uit 1927:

Bronnen ▼