Klaas Beuker (1924-2000) – Strijder tegen de zedenverwildering

Rooms Katholieke splinterpartijen zijn in ons land geen permanent fenomeen. Waar de protestante kiezer altijd kan kiezen tussen het grote CDA en de kleinere CU en SGP, is dat voor fanatieke katholieken niet vanzelfsprekend. Toch hebben er tijdelijk wel splinters van katholieke signatuur bestaan. De RKPN was in de jaren zeventig de laatste die het tot de kamer wist te schoppen. Van 1972 tot 1977 waren ze er door Klaas Beuker vertegenwoordigd. Al kon je zeggen dat Beuker de partij was.

De ultraconservatieve RKPN kwam voort uit onvrede met de modernisering van de samenleving in de jaren zestig en zeventig. De KVP, het machtsbolwerk van paaps Nederland, moest als brede volkspartij wel een beetje meedeinen om niet van de kiezer vervreemd te raken. Dit tot onvrede van de meest compromisloze katholieken. Een van hen was Tine Cuypers-Boumans (1908-1995). Ze was een fel tegenstander van de anticonceptiepil en kon er niet mee leven dat de KVP dat toestond. Ze richtte daarom in 1967 de Nieuwe Roomse Partij (NRP) op. Bij de partij raakte ook ene Klaas Beuker (1924-2000) betrokken. Deze leraar uit Harlingen stond op de derde plaats bij de verkiezingen van 1971. Het werd geen succes. De NRP wist geen zetel te bemachtigen. Toch was het met 23.000 stemmen ook niet geheel kansloos.

De partij probeerde zichzelf opnieuw uit te vinden. Ze hernoemde zich naar de RKPN (Rooms Katholieke Partij Nederland). In 1972 waren er alweer verkiezingen. Tussen Beuker en Cuypers-Boumans ontstond echter ruzie en daarom verliet ze de partij. Ze probeerde het in de jaren tachtig met de partij God Met Ons maar daarmee kreeg ze nauwelijks een voet aan de grond. Met de RKPN lukte het Beuker in 1972 wel om met 68.000 stemmen een zetel te bemachtigen. De partij voerde een extreem conservatieve koers. Maar in tegenstelling tot bijvoorbeeld de GPV en de SGP was de RKPN een stuk populistischer en schuwde de demagogie niet. In de kleine vijf jaar die volgde ging hij voortdurend tekeer tegen de zogenaamde “zedenverwildering”.

Verval van de samenleving

Zaken als abortus, euthanasie, seks op televisie en ook immigratie waren volgens hem tekenen van het verval van de samenleving. Diverse films en televisieprogramma’s moesten het ontgelden en degenen die zich bezighielden met drugs moesten flink aangepakt worden. De discussie over abortus, die in die jaren volop bezig was, bleef het favoriete stokpaardje. Tot woede van de grotere christelijke partijen bleef hij hen beschuldigen van indirecte steun. Iets waar hij overigens gelijk in kreeg, want de abortuswet werd uiteindelijk ook door het CDA gesteund. Andere partijen hoorden het aan maar namen het amper serieus. Toen hij een hype van “streaken” (naaktlopen) aan de kaak stelde meldde minister van justitie Dries van Agt dat het “allemaal niet veel om het lijf had”.

De RKPN kreeg echter al snel te maken met de problemen waar protestpartijen wel vaker mee te maken hadden. Leden vonden dat de fractie teveel macht had. Beuker was na zijn verkiezing gewoon voorzitter gebleven. Hoewel het bestuur uit tien leden bestond lag het zwaartepunt bij Beuker en zijn trouwe metgezel Jan Leechburg-Auers, die ook medewerker van de fractie was. Een onafhankelijk partijbestuur was er niet. Een groep leden onder leiding van ene Leeman die opereerde onder de naam “Club van Utrecht” ondernam eind 1973 een couppoging. Op eigen houtje riepen ze een ledenvergadering bijeen. Zo’n tachtig ontevreden leden kwamen opdagen en kozen een negenkoppig bestuur. Ze verklaarden dat Beuker vanaf dat moment geen onderdeel meer uitmaakte van het bestuur. Daarom eisten ze ook de beschikking over de administratie.

Machtsstrijd

Begin 1974 haalden Leeman en zijn kompaan, de heer Tel, hun gelijk bij de rechter. Die vond dat Klaas Beuker het voorzitterschap op niet statutaire gronden naar zich toe had getrokken, en de leden dus terecht een nieuw bestuur mochten kiezen. Daar legden Beuker en Auwers zich echter niet bij neer. Ze eisten opschorting van het vonnis tot het hoger beroep en die werd toegewezen. Dit kwam omdat ze wilden voorkomen dat het nieuwe bestuur gebruik kon maken van de zendtijd voor politieke partijen. Dat kon niet op een slechter moment komen. Tijdens de impasse moesten namelijk de lijsten voor de provinciale statenverkiezingen worden ingediend. Die waren getekend door Beuker en Auers maar doordat ze uit hun functie gezet waren, waren deze ongeldig. Ook Leeman kon geen lijst indienen omdat degene die namens Beuker de documenten bezat deze weigerde over te dragen. Ze dienden wel lijsten in maar Beuker tekende daar weer bezwaar tegen aan. Er kon uiteindelijk worden meegedaan maar de partij haalde nergens een zetel. In een tweede kort geding besliste de rechter echter dat het bestuur van Beuker de documenten van de partij niet af hoefde te staan. Leeman had de fout gemaakt door enkel Beuker en Auers aan te klagen en niet het bestuur. De reclamespot van 27 februari 1974 was echter wel in handen van Leeman. De woedende Beuker interpelleerde daarvoor ook minister Van Doorn, die hij hiervoor verantwoordelijk achtte. De situatie duurde tot 26 april. Het gerechtshof vernietigde de uitspraak van de rechtbank en Beuker en Auers kregen hun bestuursfunctie terug.

Politieke einde van Klaas Beuker

Hoewel de machtsstrijd gewonnen was, deed het de partij weinig goeds. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1974 wist de RKPN in geen enkele gemeente een zetel te winnen. Klaas Beuker tierde nog drie jaar verder tegen alles dat onzedelijk was maar de peilingen begonnen aan te geven dat de toekomst er niet goed uitzag. Het gebrek aan serieuze resultaten en de interne ruzies deden de kiezers al snel afhaken. Hij probeerde een lijstverbinding aan te gaan met de SGP en de GPV maar die zagen samenwerking niet zitten. Een lijstverbinding met katholieken ging de rechtgeleerde protestanten te ver en ook de werkwijze van Beuker beviel ze niet. Uiteindelijk wilde de Boerenpartij wel een lijstverbinding.

In de verkiezingscampagne schetste Klaas Beuker een inktzwart beeld van Nederland dat was overgenomen door marxisten en socialisten. Ook beweerde hij dat China een deel van het land had bezet via de Chinese eethuisjes. En een stem op het inmiddels gevormde CDA zou een stem zijn op een nieuw kabinet Den Uyl, dat naar zijn overtuiging Nederland zou omvormen tot een communistische staat. Ook op het gebied van veiligheid was Nederland een gevaarlijk land geworden waar ouderen niet meer over straat durfden. Een vorm van populisme die het zo nu en dan wel goed doet maar voor de RKPN mocht het allemaal niet baten. Bij de verkiezingen verloor de RKPN zijn zetel.

Titus Brandsma

Beuker gaf niet meteen op. In 1981 en 1982 probeerde hij opnieuw een zetel te winnen maar dat werd geen succes. Dit ondanks dat er door de vorming van het CDA geen katholieke partij meer bestond. De RKPN stierf daarna een stille dood. In de tussentijd wijdde Beuker zich aan een nieuw doel, de zaligverklaring van de geestelijke Titus Brandsma. Hiervoor richtte hij in 1979 een stichting op. Deze lobby werd een succes want in 1985 werd Brandsma zalig verklaard. In 1985 kwam Beuker nog eenmaal in flink het nieuws door zijn beweringen dat hij geregeld te gast zou zijn bij de Paus om te vertellen hoe treurig het gesteld was met de katholieke kerk in Nederland. Daarover kreeg hij het aan de stok met aartsbisschop Simonis. Het Vaticaan ontkende echter dat Beuker een dergelijke positie had. Het geheel bleek verzonnen te zijn. De enige keer dat hij daarna nog een beetje publiciteit haalde was bij zijn overlijden in 2000.

De RKPN was vooral een product van een tijdperk waarin niet iedereen mee kon komen met verandering. Een groep zeer conservatieve katholieken had een vluchtheuvel nodig. Maar het wist niet te beklijven. Deels door het gebrek aan politiek talent van Klaas Beuker. Maar de katholieken in Nederland lijken nooit veel behoefte te hebben gehad aan een structurele getuigenispartij. Meer dan een voetnoot in de geschiedenis is Klaas Beuker niet waard. Al is het zeker een boeiende voetnoot.

~ Rogier Verkroost

Meer politieke geschiedenis
Boek: Parlementaire geschiedenis van Nederland