Livia Drusilla II was de vrouw van de machtige Romeinse keizer Augustus. Liefst zeven decennia stond ze als ‘first lady’ van het Romeinse Rijk midden in de schijnwerpers. Was zij wel de manipulatieve vrouw die de klassieke geschiedschrijvers van haar maakten, of valt er meer over haar te zeggen? Volgens historicus Matthew Dennison was Livia Augusta, zoals ze genoemd werd, veelzijdiger dan tot heden is gedacht. Dat betoogt hij in de biografie Livia Augusta. De machtigste vrouw van Rome (Kosmos Uitgevers, 2015).
Matthew Dennison is een veelgeprezen Britse journalist en auteur, die vorig jaar zijn eerste boek, De twaalf Caesars (Kosmos, 2014), in het Nederlands mocht laten vertalen. Hij schrijft met enige regelmaat voor de Britse periodieken The Times en Telegraph Magazine.
Een koppige moeder
Livia Drusilla II leefde van 58 v. Chr tot 29 na Chr. In de klassieke literatuur werd ze al snel afgeschreven. Zo schreef de geschiedschrijver Publius Cornlius Tacitus over haar, in zijn boek Annales:
“In de huiselijke sfeer cultiveerde ze de oude deugden, hoewel ze toegeeflijker was dan bij vrouwen uit vroeger tijd werd gewaardeerd, en koppige moeder en een volgzame echtgenote, goed aangepast aan de intriges van haar man en de hypocrisie van haar zoon.” (11)
In 41 na Chr., slechts twaalf jaar na haar dood, werd Livia heilig verklaard, maar dit was geen garantie voor succes. In Annales verbande Tacitus haar – aldus Dennison – ‘voor eeuwig naar het griezeltheater’. Tacitus portretteerde haar als een vrouwelijk beul, kwaadaardige stiefmoeder en overheersende moeder, die zowel haar eigen familie als de Romeinse staat overheerste. Deze beeldvorming van Tacitus werd ten slotte de inspiratiebron voor de Livia die in de roman I, Claudius (1975) van Robert Graves, die in 1976 een populaire tv-serie werd.
Livia en haar stotterende kleinzoon keizer Claudius, uit de tv-serie “I, Claudius”
Beperkte invloed
De reikwijdte van Livia’s invloed was, in elk geval tijdens haar huwelijk met Augustus, flink begrensd, zo beklemtoont Dennison op meerdere plekken in het boek. Ze was mogelijk wel de machtigste vrouw van Rome, maar minder machtig dan talloze mannen in die tijd. Dennison:
“De gedemoniseerde Livia van Tacitus, via Robert Graves aan de moderne lezers overgeleverd, is een figuur die zich buiten de grenzen van de vrouwelijke passiviteit begaf om net als de Sempronia van Sallustius ‘vaak en veel misdaden van mannelijke vermetelheid’ te begaan en de teugels van het lot zelfs in handen te nemen. In werkelijkheid waren haar mogelijkheden zeer beperkt. Misschien was haar vermetelheid, in Romeinse termen, ‘mannelijk’, maar haar mogelijkheden waren dat zeker niet.” (186,187)
Krachtige tegenstem
“Latere historici hebben Livia’s reputatie met succes zwart gekleurd, maar het stille getuigenis van de naamloze provinciale aanbidders is een krachtige tegenstem. Meestal was haar benadering omzichtig. Ze kende de grenzen van wat aanvaardbaar was voor Romes blijvende preoccupatie met het republikeinse concept van de virtus en de beperkingen die zij voor vrouwelijke prominentie meebrachten.” (279,280)
Boek: Livia Augusta, de machtigste vrouw van Rome – Matthew Dennison
Ook interessant: Lingerie bij de Romeinen
Bekijk dit boek bij:
