‘Lotharingia’ – Geschiedenis Midden-Francië

Een schrijver die in zijn nawoord bekent dat hij zich de gevangene van de opzet voelde. Het getuigt van inzicht. Maar het is ook een waarschuwing die in het voorwoord een lezer wellicht had kunnen behoeden voor verkeerde verwachtingen. Met Lotharingia sluit de Britse auteur Simon Winder een trilogie af die eerder het succesvolle Germania en Danubia opleverde.

De titels van Winders trilogie verwijzen naar Europese gebieden die niet echt bestaan. In Germania beschreef hij de geschiedenis van Duitsland gemengd met persoonlijke observaties en gedachten. In het geprezen Danubia deed hij hetzelfde met de Habsburgers en Centraal Europa. Lotharingia is grofweg dat deel van Europa dat na de dood van Karel de Grote’s zoon en opvolger Lodewijk I de Vrome in 840 werd toebedeeld aan zijn zoon Lotharius. Lodewijks andere zonen Karel II de Kale en Lodewijk II de Duitser ontvingen respectievelijk wat nu ongeveer Frankrijk en Duitsland zijn. Het land van Lotharius lag er als een buffer tussenin. Op zijn beurt verdeelde hij het land weer tussen zijn drie zonen. Lotharius II kreeg het deel ten noorden van de Provence, inclusief Bourgondië en de Lage Landen. Naar hem werd het Lotharingia genoemd ofwel Lotharingen.

De ondertitel van Winders boek luidt:

‘Een persoonlijke geschiedenis van Europa’s Grote Breuklijn van de Lage Landen tot aan het Juragebergte’.

Hoe ga je de geschiedenis van een dergelijk gebied beschrijven? Het antwoord is een omgevallen boekenkast. De Penguin uitgever is een zeer belezen en bereisd man. Door zijn leven heen heeft hij bewonderenswaardig veel plaatsen en musea bezocht, verhalen gehoord, aantekeningen gemaakt en boeken gelezen. Al die informatie lijkt te zijn gaan jeuken in zijn hoofd. Het moest eruit. En het kwam eruit. Vanaf de eerste pagina begint een wervelstorm van historische feiten, afgewisseld met opinie, grappen en persoonlijke belevenissen, die pas op de allerlaatste pagina ophoudt. Het boek lijkt te beginnen met een inleiding, maar die inleiding houdt niet op.

Boudewijn Büch²

Lotharingia is een moeilijk te kaderen gebied. Na Lotharius I heeft het nooit meer één gezag gekend, alhoewel de Bourgondiërs er dichtbij kwamen. Het is tegelijkertijd een gebied dat veel geschiedenis heeft. En kunst. Beide komen ruim aan bod. Winder reist in het boek op en neer en van links naar rechts door Lotharingia, soms tot ver over de denkbeeldige grenzen. Veruit het meest besproken deel van Lotharingia zijn onze eigen streken, de Lage Landen, die Winder met liefde beschrijft. Er lijkt geen plaatsje in België te zijn dat hij niet kent. En zo joeg hij zijn gezin ooit schrik aan met het idee naar Delft te verhuizen. Het kwam er niet van.

Winder weet voor een Brit veel van het Europese vasteland. Zelfs Neutraal Moresnet krijgt aandacht. De man lijkt een Boudewijn Büch in het kwadraat. Regelmatig moet hij zichzelf afkappen. Omdat anders het boek te dik zal worden. En dat doet hem pijn. Menig lezer zal er een beetje nerveus van worden. Aan de andere kant, in de puinhopen van een omgevallen boekenkast zijn juweeltjes te vinden. Fun facts en geschiedenissen die je nog niet kende of weer was vergeten. Zo inspireert Lotharingia vooral tot het lezen van andere, meer gefocuste boeken over de vele onderwerpen die worden aangestipt.

Winder is een enthousiast verteller die van geen ophouden weet. Soms is dat heerlijk, soms is dat vermoeiend.

Boek: Lotharingia – Simon Winder
Ook interessant: Het Duitsland van voor de staalhelmen, hakenkruizen en Auschwitz