Op het nippertje – Betekenis en varianten

‘Dat is (net) op het nippertje’ is een bekende uitdrukking die wordt gebruikt om aan te geven dat iets op het allerlaatste moment gebeurt. Daarnaast wordt ‘het nippertje’ ook wel aangewend om aan te geven dat iemand ergens nét op tijd aankomt. De precieze herkomst is onduidelijk.

Volgens het Genootschap Onze Taal werd ‘op het nippertje’ in de negentiende eeuw een vaste uitdrukking. Mogelijk is het woord een verbastering van ‘knippertje’. Het nippertje zou dan verwijzen naar de korte tijd waarin de ogen knipperen. De uitdrukking zou op die manier uitdrukken dat iets ‘geen ogenblik’ of ‘geen tel’ scheelt.

Anderen taalkundigen menen dat het woord ‘nippertje’ verwant is aan het werkwoord nijpen. Zo zegt men soms ook wel ‘dat is nog op het nijpertje’. Hiermee wordt bedoeld dat de nood nijpend is en op zijn hoogst.

Nip(ken)

Taalkundige F.A. Stoett haalt in zijn Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923-1925) enkele voorbeelden van het gezegde aan zoals dat vroeger in Zuid-Nederland werk gebruikt:

“…het stak nip (nauw); het komt er nip op aan; gij hebt het daar zoo nip of op het nipken gezet”

Met ‘nip’ wordt hier het uiterste punt bedoeld waarop iets makkelijk kan vallen. Dit hoeft niet te gebeuren, maar er moet op dat moment wel ingegrepen worden voor een goede afloop.

Duitse nip

Stoett haalt ook enkele uitdrukkingen aan uit het Duitsche dialect zoals: op het Nippe stohn, auf der Spitze stehen en op et Nippe kommen. Hierin kan het woord ‘nip’ zowel nauwkeurig als stipt of scherp betekenen.

Bronnen ▼