Drie stappen vooruit, twee achteruit: de merkwaardige processie van Echternach

Als een proces tergend langzaam verloopt, met veel onnodige herhalingen en weinig vooruitgang, wordt weleens gezegd dat sprake is van een processie van Echternach. Waarom is dat?

De uitdrukking is afgeleid van een historische processie die al sinds de Middeleeuwen wordt gehouden in de Luxemburgse stad Echternach. Met deze jaarlijkse ommegang wordt de heilige Willibrord herdacht die in de zevende en achtste eeuw het christendom verspreidde in de Lage Landen. De zogenoemde “apostel van de Lage Landen” stichtte in het jaar 698 in Echternach een abdij en werd na zijn dood op eigen verzoek in de stad begraven.

Langzaam

Op de dinsdag na Pinksteren komen gelovigen nog altijd bijeen om deel te nemen aan de processie die altijd begint bij een brug over de rivier de Sûre. Voorop in de stoet lopen enkele brandweerlieden in ceremonieel kostuum, die een reliek van Willibrord meedragen. De overige deelnemers zijn overwegend in het wit gekleed en met witte doeken aan elkaar verbonden. Ze bewegen zich in rijen voort door de straten van de stad, al springend op het ritme van oude marsmuziek, de zogeheten Sprangprozessioùn. Dankzij al deze bewegingen staat de ommegang ook wel bekend als de Spring- of Dansprocessie.

Dat de processie van Echternach synoniem staat voor traagheid heeft te maken met een oud gebruik, waarbij deelnemers steeds drie stappen vooruit zetten en vervolgens twee achteruit. Dit schoot uiteraard niet erg op: na vijf stappen te hebben gezet, was men feitelijk slechts één stap vooruit gegaan. Hoewel deze vorm tegenwoordig niet meer wordt toegepast, is de processie vanwege dit oude gebruik wel symbool komen te staan voor situaties waarin er wel beweging is, maar toch nauwelijks vooruitgang wordt geboekt.

In 2010 is de processie van Echternach, die jaarlijks duizenden toeristen en pelgrims trekt, toegevoegd aan de Unesco-lijst met immaterieel werelderfgoed. De processie eindigt na ongeveer anderhalve kilometer altijd bij de basiliek van Echternach, waar de crypte van de heilige Willibrord is te vinden.

Politiek

In figuurlijke zin wordt de processie van Echternach vooral veel gebruikt om kritiek te leveren op politieke processen die traag verlopen. In het historische krantenarchief Delpher vinden we hiervan legio voorbeelden, bijvoorbeeld in een artikel uit 1991 waarin een topambtenaar van de provincie Limburg kritiek levert op moeizame grensoverschrijdende samenwerking:

Weet je, ik zeg altijd: de Euregio is net de processie van Echternach. Drie stappen vooruit, en dan weer twee achteruit. Het enige verschil is dat er in de Euregio sprake is van twee stappen voor- en vervolgens weer één achteruit. Inderdaad, drie stappen vooruit lukt gewoon niet, dat is nog teveel gevraagd.

Bronnen ▼