De ‘rode telefoon’ – Hotline tijdens de Koude Oorlog

Op 30 augustus 1963 namen het Kremlin in Moskou en het Amerikaanse Pentagon een directe telexverbinding in gebruik. De ‘rode telefoon’, of hotline, moest er voor zorgen dat de twee nucleaire grootmachten sneller met elkaar in contact konden treden en voorkomen dat de landen ingrijpende besluiten namen op basis van miscommunicatie.

Het besluit kwam niet lang na de Cubacrisis. Toen was duidelijk geworden dat de communicatie tussen de twee grootmachten vrij traag verliep. En ook dat miscommunicatie enorme gevolgen kon hebben. Tijdens de Cubacrisis kostte het techneuten in Washington maar liefst twaalf uur om een drieduizend woorden tellend bericht van Sovjet-leider Nikita Chroesjtsjov te ontcijferen.

Aanvankelijk maakte de hotline gebruik van een telexverbinding. Hierdoor kostte het voortaan slechts enkele minuten tijd om een bericht te versturen. Op 30 augustus 1963 werd vanuit Amerika het eerste bericht verzonden:

The quick brown fox jumped over the lazy dog’s back 1234567890.

Geen willekeurig bericht. In dit eerste bericht kwamen namelijk alle letters en cijfers van de typemachine voor, zodat getest kon worden of ze allemaal werkten. De telexverbinding werd in de jaren zeventig vervangen door spraaktelefonie.

Geen rode telefoon

Hoewel vaak gesproken werd van de ‘Red Phone’ was er nooit echt sprake van een rode telefoon. Al in 1958 had nucleair strateeg Thomas Schelling het idee geopperd om een hotline tussen de twee grootmachten in te stellen. In datzelfde jaar verscheen ook de roman Red Alert van Peter Bryant waarin sprake was van een directe telefoonlijn tussen de Washington en Moskou. Stanley Kubrick’s beroemde film Dr. Strangelove (1964) is op dit boek gebaseerd.

De ‘rode telefoon’ werd onder meer gebruikt tijdens de Zesdaagse Oorlog (1967) en de Jom Kipoeroorlog (1973). De lijn had echter vooral een symbolische functie. Nadat de spanning tussen de twee landen tijdens de Cubacrisis enorm hoog was opgelopen, maakte de lijn duidelijk dat de VS en de Sovjet-Unie het beiden van belang vonden om in tijden van crisis snel en duidelijk met elkaar te kunnen communiceren, aangezien geen van beiden baat had bij een nucleair conflict.

Hoewel de Koude Oorlog toen al lang voorbij was, werd er in 1999 een nieuwe beveiligde verbinding aangelegd tussen de beide regeringen. Sinds 2008 worden berichten via de hotline per e-mail verstuurd.

Externe link: The Washington-Moscow Hotline
Overzicht van Boeken over de Koude Oorlog