De moord op de gebroeders De Witt op 20 augustus 1672 is op vele manieren overgeleverd. Naast verschillende beschrijvingen in dichtvorm zijn er meerdere tekeningen en prenten overgeleverd die beeld laten zien wat er met de gebroeders De Witt in het rampjaar gebeurde. Schilderijen met de moord als onderwerp zijn echter zeldzaam. Museum de Gevangenpoort in Den Haag heeft onlangs zo’n schilderij laten restaureren en daarbij werd een bijzondere ontdekking gedaan.
Het gaat om een schilderij van de zeventiende-eeuwse schilder Pieter Frits. Het Haagse schilderij toonde voor de restauratie de gruwelijke moord op de gebroeders Johan en Cornelis De Witt in drie fasen. Links is te zien hoe de broers uit de Gevangenpoort worden gevoerd, nadat de deur is geforceerd. In het midden is te zien hoe Johan wordt doodgeschoten en Cornelis wordt uitgekleed. Rechtsboven is het Haagse ‘Groene Zoodje’ te zien, waarop de lichamen van de broers uiteindelijk zouden eindigen.
Tijdens de restauratie bleek dat er onder het ‘Groene Zoodje’ aan de rechterzijde van het schilderij oorspronkelijk iets ander te zien is geweest. Op de plek waar eerst een kanon werd voorgetrokken bleek schilder Frits de twee dode lichamen te hebben afgebeeld, terwijl de omstanders bij de broers hun vingers, tenen en tong afsneden.
Deze oorspronkelijke beelden blijken na onderzoek van de verwijderde verf in de negentiende eeuw te zijn overgeschilderd. Met de restauratie is het schilderij weer in zijn oorspronkelijke staat hersteld. Museum de Gevangenpoort:
“De waarheid bleek hier het daglicht niet te kunnen verdragen. Het weer ongekuiste schilderij toont ons in olieverf wat wij tot nu toe alleen in prenten konden zien en in oude geschriften konden lezen.”
Het gerestaureerde werk is tot en met zondag 16 september in Museum de Gevangenpoort te zien.
Lees ook: Moord op gebroeders De Witt zorgvuldig voorbereid
…en: Wilhelmina toonde respect voor ‘IJzeren republikein’ Johan de Witt
Boek: Moordenaars van Jan de Witt – De zwartste bladzijde van de Gouden Eeuw