Slag bij Zoetermeer (1574)

De Slag bij Zoetermeer is een slag die plaatsvond tijdens de Tachtigjarige Oorlog, op 17 september 1574. Wat gebeurde er tijdens deze slag precies? 

De Slag bij Zoetermeer ging niet om het dorpje Zoetermeer zelf, maar maakte onderdeel uit van het Tweede Beleg van Leiden, dat duurde van 18 mei 1574 tot 3 oktober 1574, de datum die nog altijd gevierd wordt als het Leids Ontzet. Vandaar dat de naamgeving Slag bij Zoetermeer en niet Slag om Zoetermeer is geworden.

Gebeurtenis uit de Tachtigjarige Oorlog: context van de Slag bij Zoetermeer

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog, ook wel bekend als de Opstand, kregen de toenmalige dorpen Zoetermeer en Zegwaart in mei 1574 te maken met oorlogsgeweld. De Spaanse generaal Francisco de Valdez (ca.1522-1580) wilde zich bij Leiden verdedigen tegen de geuzen en zette daarom ten zuiden van de stad een drietal verdedigingslinies op. De dorpen Zoetermeer en Zegwaart maakten onderdeel uit van een van deze linies. Sterker nog: de Spaanse linie liep precies door het dorp Zoetermeer heen, langs de nog steeds bestaande Voorweg en de Dorpsstraat.

In de nacht van 3 op 4 augustus 1574 staken de geuzen, in het bijzijn van Willem van Oranje, de dijken door bij onder meer Rotterdam, Capelle aan den IJssel en Delft. Door de doorgestoken dijken kwamen flinke stukken van Delfland en Schieland, het gebied tussen de Maas en de Rijn, blank te staan. Deze inundatie maakte het op langere termijn mogelijk om Leiden te ontzetten, doordat de geuzen zich via het water snel konden verplaatsen.

De Slag bij Zoetermeer (17 september 1574)

Op 10 september vertrok er een vloot met geuzen, onder leiding van Lodewijk Boisot, over de Rotte richting het noorden. Ze trokken op 17 september op richting de Voorweg bij Zoetermeer, waar de Spanjaarden (ongeveer bij de huidige kinderboerderij Buitenbeest / Haagsebos) een linie kanonnen hadden opgesteld. De Spanjaarden slaagden er niet in de geuzenaanval af te slaan, maar hadden geluk dat de schepen van de geuzen vastliepen in het ondiepe water. Ook liepen de schepen van de geuzen schade op door de terugslag van hun kanonnen.

Met hulp van een lokale scheepstimmerman, Wolfert Adriaenszoon, maakten de geuzen een omtrekkende beweging richting de huidige Kruisweg. Ze maakten een doorgang bij de Zegwaartseweg, waarna ze via de weg optrokken naar Zoetermeer en Benthuizen. Er gingen tientallen huizen in vlammen op, waaronder het huis van de lokale pastoor, en er werd ook geplunderd. Zo beschadigden de geuzen onder meer de tot dan toe katholieke Oude Kerk. De geuzen overnachten in de Oude Kerk.

Later trokken de geuzen met hun vloot via de Palensteinse Polder, de Leidsewallenwetering en de Noord-Aa richting Leiden, waar ze die stad op 3 oktober 1574 ontzetten.

Bronnen ▼