Wie is de ‘vader’ van de tiramisu?

De tiramisu (tiremesu) is een bekend dessert dat over de hele wereld op menukaarten staat. Afgelopen week overleed de Italiaan Adol Campeol die ‘de vader van de tiramisu’ wordt genoemd. Maar klopt die benaming? Een korte blik in het verleden laat zien dat het toetje vermoedelijk meer dan één vader kent.

De stad Treviso in de Noord-Italiaanse regio Veneto wordt algemeen beschouwd als de geboorteplaats van tiramisu. Het dessert zou daar rond 1800 al bekend zijn. Veel inwoners gebruikten de kenmerkende ingrediënten zoals de biscotto savoiardo (lange vingers), koffie, mascarpone en sbatudin (een mengsel van eigeel en suiker). Soms ook al in combinatie.

De tiramisu’s van de regio Veneto

Culinair deskundigen nemen aan dat tiramisu in de huidige vorm pas in de twintigste eeuw ontstond. Ze baseren zich op een artikel uit 1981 in het regionale blad Vin Veneto, volgens velen de eerste historische publicatie over het toetje. Daarin staat dat het nagerecht voor het eerst werd gemaakt en opgediend in restaurant Le Beccherie in Treviso van de familie Campeol. Sinds 1972 heeft de tiramisu daar een vaste plek op de menukaart.

De recent overleden Adol Campeol (93) was in die tijd eigenaar van het familierestaurant. In zijn loopbaan werkte hij hard aan de bekendheid van dit nagerecht. Zijn vrouw Alba en chef Roberto Loli Linguanotto zijn echter de daadwerkelijke bedenkers. Op de website van het restaurant is hierover het volgende te lezen:

“Toen in 1955 eigenaresse van het restaurant, Alba Campeol, zwanger was (…) bereidde haar schoonmoeder een stevig ontbijt met zabaglione en koffie om haar de energie te geven die ze nodig had om de dag door te komen. Eenmaal terug in de keuken van het restaurant, besloot Alba een nieuw nagerecht op de markt te brengen, geïnspireerd op dat heerlijke ontbijt. Samen met de banketbakker van het restaurant, Roberto Loli Linguanotto, begonnen zij aan een lange periode van experimenteren.”

Ze noemden het toetje tiremesu. De naam betekent ‘trek of beur me op’ en verwijst naar energieopwekkende elementen als suiker en koffie. In 2010 erkende de beroemde Accademia Italiana della Cucina dit recept als de ‘echte’ tiramisu.

Maar dit is niet het enige verhaal. Een andere banketbakker uit Treviso claimt dat niet Adol maar hij de uitvinder is van het bekende toetje. Deze Carminantonio Innaconne had naar eigen zeggen het recept in 1969 bedacht, met Marsala-wijn. Zijn broer zou dit vervolgens aan restaurant Le Beccherie hebben verkocht.

Dat het dessert belangrijk is voor de inwoners van Treviso blijkt ook uit een lokale legende waarin de oorsprong van de tiramisu wordt verklaard. In de negentiende eeuw zou de eigenaresse van een bordeel in het centrum een soortgelijk nagerecht aan haar gasten hebben voorgeschoteld, om hen op te beuren. In de stad wordt verder jaarlijks op 4 oktober een Tiramisu Dag gehouden en men organiseert er het tiramisu-wereldkampioenschap.

De tiramisu’s van de regio Friuli Vene Giulia

Dan zijn er nog twee andere verhalen die tientallen jaren verder terug gaan dan de verhalen uit Veneto. Deze verhalen leggen de oorsprong van tiramisu in de regio Friuli Vene Giulia. Ene Mario Cosolo zou daar in 1937 al de voorloper van het dessert hebben ontwikkeld. Deze bestond uit sponscake, schuim van eieren, suiker, slagroom en eveneens wijn. Een affiche uit de jaren vijftig bevat de tekst ‘Il tirime su creato da Mario’ (de omhoogtrekker gemaakt door Mario).

En dan is er tot slot nog een naburige herberg in Tolmezzo, die claimt het nagerecht al sinds 1952 te serveren. Wie ook gelijk heeft, het toetje is inmiddels zo nauw verbonden met de regio Friuli Vene Giulia dat het Italiaanse ministerie van Landbouw besloot de tiramisu in 2017 toe te voegen aan de lijst met lokale streekproducten.

Eervolle titel

De tiramisu, met of zonder wijn, kent dus verschillende mogelijke geboorteplaatsen. De vorige week overleden Adol Campeol wordt dan wel vaak aangeduid als de ‘vader’ van de tiramisu, duidelijk is dat hij in ieder geval niet de enige is die aanspraak kan maken op deze voor Italianen eervolle titel. Wie dan ook de échte bedenker is, het toetje ontbreekt in ieder geval op vrijwel geen menukaart in Noord-Italië.

Ook interessant: Een beknopte geschiedenis van de pizza

Bronnen ▼