Het gaat om een zogenaamd presentexemplaar van de Memorien van Emanuel van Meteren uit 1599. Emanuel van Meteren (1535-1612) beschreef in zijn Memorien der Belgische ofte Nederlantsche historie, van onsen tijden de eerste decennia van de Tachtigjarige Oorlog. Hij baseerde zich daarbij op documenten en op zijn eigen ervaringen.
Vanaf 1593 kwamen er zonder toestemming van de schrijver drie Duitse uitgaven van de Memorien en een Latijnse vertaling op de markt. Pas in 1599 verscheen er in Delft een Nederlandse uitgave, vollediger dan de eerdere edities en geautoriseerd door Van Meteren zelf.
De Nederlandse uitgave werd door Van Meteren opgedragen aan de Staten-Generaal. Ook liet hij presentexemplaren met handgeschreven opdrachten klaarmaken voor de staten van de afzonderlijke gewesten. De exemplaren voor Friesland en Zeeland zijn bewaard gebleven en hebben handgeschreven opdrachten in zwart. Het presentexemplaar voor de Staten van Holland en West-Friesland, destijds het belangrijkste gewest, heeft echter een handgeschreven opdracht in goud.
De statenleden van Holland en West-Friesland waren echter absoluut niet blij met de inhoud van het boek. Van Meteren werd zelfs van hoogverraad beschuldigd. Op last van de bestuurders werd vrijwel de hele oplage van zijn boek in beslag genomen en werden er passages geschrapt. Complete exemplaren van de eerste Nederlandse uitgave van de Memorien zijn hierdoor een zeldzaamheid.
Dertig jaar geleden dook het presentexemplaar voor de Staten van Holland en West-Friesland op in een antiquariaat in Narberth, Pennsylvania. James Tanis, een voormalige Amerikaanse bibliothecaris en particulier verzamelaar, kocht het werk daar in 1982. Sindsdien is het boek het pronkstuk van zijn bibliotheek. De 82-jarige Amerikaan vond echter dat het unieke boek moest terugkeren naar Nederland en koos voor de Bijzondere Collecties van de UvA als bewaarplaats.
James Tanis draagt het bijzondere boek donderdagmiddag over aan hoofdconservator Garrelt Verhoeven in het Museumcafé van de Bijzondere Collecties. Naar aanleiding van de overdracht wordt het boek samen met een fraai gekleurde latere druk geëxposeerd.
