Vic Langenhoff en de strijd tegen de kindermoord

Rond 1970 werd in Nederland pijnlijk duidelijk dat veel interlokale wegen niet meer berekend waren op het toenemend autoverkeer. Van deze bochtige wegen, die vaak werden omzoomd door dikke eikenbomen, moest al het verkeer gebruik maken: auto’s, trekkers en ook fietsers, waaronder veel jonge kinderen die dagelijks naar school gingen. En juist op deze wegen ging het vaak mis. Met de groei van het autoverkeer – van 520.000 auto’s in Nederland in 1960 tot 2,75 miljoen in 1972 – nam ook het aantal verkeersongelukken toe. In het genoemde jaar kwamen 3262 mensen om het leven, waaronder 457 kinderen onder de veertien jaar.

Een van hen was Simone Langenhoff, een meisje van zes jaar, dochter van de journalist Vic Langenhoff (1930-1997). ‘Enkele minuten nadat zij stralend van vitaliteit op weg was gegaan naar school, heeft een dom ongeluk aan alles een eind gemaakt’, was op 16 oktober 1971 te lezen in de rouwadvertentie in Langenhoff’s krant, het dagblad De Tijd.

Een beschaafd volk

Bijna een jaar later sprak Langenhoff voor zijn krant twee mensen die de apathie wilden doorbreken waarmee het Nederlandse volk de dagelijkse kinderslachting in het verkeer accepteerde. Beiden waren plaatselijk actief om onveilige verkeerssituaties aan te pakken, maar moesten ook opboksen tegen de onwil van lokale autoriteiten om iets te doen aan de verkeersonveiligheid. In De Tijd van 20 september 1972 ruilde Langenhoff zijn rol als registrerende journalist in voor die van actievoerder. In zijn artikel Pressiegroep Stop de kindermoord stelde hij het glashard:

‘Het moet maar eens afgelopen zijn met de onkunde, de achteloosheid of het cynisme waarmee in dit land de prioriteiten worden gesteld. Het gaat hier niet om een randverschijnsel het gaat om de vraag of wij een beschaafd volk wensen te zijn.’

Langenhoff hekelde niet alleen het feit dat veroorzakers van verkeersongelukken er zo genadig van afkwamen – ‘ƒ 150,- boete; misdadig rijden is goedkoper dan u denkt’ – maar legde vooral de schuld bij overheden die er voor verantwoordelijk waren dat kinderen dagelijks naar school moesten over bochtige klinkerwegen waar ook een groeiend aantal auto’s en zware vrachtcombinaties gebruik van maakten. De directe aanleiding voor zijn oproep was het feit dat een dag eerder een andere dochter van Langenhoff – ze had het gelukkig overleefd – van de weg was gereden. Daarom riep hij op om een pressiegroep te vormen:

‘Ouders van slachtoffertjes, bezorgde ouders van potentiële slachtoffertjes, verenigt u. Milieu-activisten, sluit u aan. Want laten we duidelijk stellen, dat de veiligheid van kinderen een eerste voorwaarde is voor een menswaardig leefmilieu.’

Structurele maatregelen

De pressiegroep “Stop de Kindermoord” pleitte voor structurele maatregelen om de veiligheid op straat te verbeteren, zoals de aanleg van fietspaden en het inrichten van woonerven. “Stop de Kindermoord” zag – anders dan Veilig Verkeer Nederland – weinig in voorlichtingscampagnes gericht op gedragsverandering van verkeersdeelnemers.¹ De actie kreeg direct weerklank bij politici, die bezig waren met hun campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen. Diverse politici zegden hun steun toe en in 1973 stelde de nieuwe minister van Verkeer en Waterstaat, Tjerk Westerterp – die zelf ook een kind had verloren door een verkeersongeluk² – de bestrijding van de verkeersonveiligheid centraal in zijn beleid.

Op 6 februari 1974, de dag dat “Stop de Kindermoord” op het Binnenhof demonstreerde, kondigde Westerterp zijn Verkeersveiligheidsplan aan. Dit plan, dat eind 1975 verscheen, bevatte maatregelen die moesten leiden tot een vermindering van de mobiliteitsbehoefte, de bevordering van selectief autogebruik, meer aandacht voor openbaar vervoer en langzaam verkeer, de aanleg van fietspaden en de inrichting van verblijfs- en verkeersgebieden in de bebouwde kom.³ Voor dit beleid bestond in de Tweede Kamer brede steun. Volgens KVP-Kamerlid Pam Cornelissen waren de reeds genomen maatregelen niet zonder resultaat gebleven. De stijging van het aantal verkeersdoden en -gewonden was tot staan gebracht.⁴ Mede dankzij het ingezette verkeersveiligheidsbeleid daalde sindsdien vrijwel jaarlijks het aantal verkeersdoden, van 3262 in 1972 tot 582 in 2021.⁵

Een andere verkeersstructuur

Langenhoff’s pressiegroep “Stop de kindermoord” groeide in korte tijd uit tot een landelijke organisatie met een grote actieve achterban. Volgens de pressiegroep was de straat een plek waar kinderen vrij en onbezorgd moesten kunnen spelen en leven, zoals dat voor de komst van auto’s en ander gemotoriseerd verkeer het geval was. “Stop de Kindermoord” hield diverse prikacties zoals het bezetten van gevaarlijke wegen en kruispunten. Langenhoff voerde ook een verbeten strijd met Veilig Verkeer Nederland, die in zijn ogen kinderen en hun ouders verantwoordelijk hield voor hun eigen veiligheid. Volgens hem kon verkeersonveiligheid alleen in de wortel worden aangepakt…

‘als er een totaal andere verkeersstructuur komt waarbij het niet meer mogelijk is dat auto’s zo maar ongestoord door woonwijken razen.’⁶

“Stop de Kindermoord” werd een stichting, die subsidie kreeg en overleg voerde met de overheid over een veilige inrichting van wegen en woonerven. In 1994 wijzigde de organisatie vanwege de associatie met abortus zijn naam in Kinderen Voorrang! In 2000 ging de organisatie noodgedwongen een fusie aan met Veilig Verkeer Nederland. Sinds enkele jaren is de organisatie terug onder de naam MENSenSTRAAT.⁷

Als activist en journalist hield Vic Langenhoff zich vooral bezig met milieuzaken. Na het stoppen van het dagblad De Tijd in 1974 trad hij in dienst van de Stichting Natuur en Milieu, waarvoor hij diverse publicaties schreef over natuur, landschap en milieu. In 1983 behoorde hij tot de oprichters van de partij De Groenen. Zes jaar later was hij actief betrokken bij de oprichting van GroenLinks.⁸

~ Mari Smits

Voetnoten