Wilhelmina overwoog nazi’s te ruilen om Belgische koning te helpen

Koningin Wilhelmina heeft aan het eind van de oorlog aan haar minister van Buitenlandse Zaken gevraagd of een uitruil met de nazi’s mogelijk was. Ze wilde hiermee de Belgische koning Leopold III, die met zijn familie door de Duitsers in Oostenrijk gevangen werd gehouden, te hulp schieten. Dat meldt dagblad Trouw vandaag.

De krant baseert zich op de oorlogsdagboeken van Eelco Nicolaas van Kleffens. Tijdens de oorlogsjaren was hij minister van Buitenlandse Zaken in ballingschap. Hij was een van de schaarse vertrouwelingen van koningin Wilhelmina. In de bundel met dagboeken is te lezen dat de vorstin haar minister eind maart 1945 vroeg om via het Vaticaan na te gaan of hoge nazi’s een vluchtweg kon worden geboden. Dit in ruil voor vrijlating van de Belgische koninklijke familie. Kort hiervoor had ze een gesprek gehad met de Belgische koningin-moeder Elisabeth. Die vreesde dat haar zoon door de nazi’s zou worden geliquideerd.

Volgens Trouw is het verzoek van koningin Wilhelmina opvallend omdat ze niet veel op had met het Vaticaan en in de oorlogsjaren een duidelijke anti-Duitse houding had. Wat er uiteindelijk met haar verzoek is gebeurd is onduidelijk. Leopold III en zijn gezin overleefden de oorlog.

De vandaag verschenen bundel met oorlogsdagboeken, getiteld ‘Majesteit, U kent het werkelijke leven niet’, is ingeleid en van notities voorzien door historicus Michael Riemens. Volgens de historicus scheppen Van Kleffens’ beschrijvingen van Wilhelmina’s zwak- en onzekerheden en stemmingswisselingen een beeld dat nogal afwijkt van het gangbare beeld van de ‘Moeder van het Verzet’.

Wereldvreemd

In het boek wordt verder onder meer geschreven over een bezoek van de koningin aan de Amerikaanse president Roosevelt, in de zomer van 1942. Tijdens dit bezoek toonde de vorstin zich volgens Van Kleffens tamelijk wereldvreemd. Toen het buitenverblijf van de president werd aangedaan, viel ze volgens de minister behoorlijk uit de toon. Hierover schreef hij in zijn dagboek met enig leedvermaak:

‘Nu zat zij daar, en zei niet veel, een beetje zielig maar met een gezicht van “Ik ben tenslotte toch de Koningin van Nederland” een beetje gelaten en out of place, te midden van de luid pratende Amerikanen met hun Scotch en hun rye en hun ice-tea. Het was een tooneel om nooit te vergeten, en ik had a royal good time.’

Dat de minister zich hierover amuseerde had mogelijk ook te maken het feit dat de koningin hem aanvankelijk helemaal niet mee had gewild op haar reis naar de Verenigde Staten. Van Kleffens kreeg pas toestemming om mee te reizen na bemiddeling van premier Gerbrandy.

Boek: ‘Majesteit, U kent het werkelijke leven niet’
Ook interessant: De ‘vlucht’ van koningin Wilhelmina: toevallig of gepland?
…en: Koningin Wilhelmina gebruikte in de oorlog crystal meth