William James Sidis, mogelijk de ‘slimste mens ooit’

William James Sidis was extreem intelligent. Waar veel ‘gewone’ kinderen vanaf hun tweede levensjaar een aardig sprongetje maken in hun taalontwikkeling en steeds meer echte zinnetjes leren spreken, maakte de jonge William op zijn tweede op een andere manier indruk. Hij kon rond die tijd niet alleen uitmuntend Engels spreken, hij was ook al in staat de New York Times te lezen. Rond zijn derde sprak hij daarnaast al een een aardig woordje Latijn en weer een half jaartje later kon de jonge Amerikaan zich naar verluidt ook in het Grieks verstaanbaar maken… En op zijn achttiende sprak hij veertig talen vloeiend.

William James Sidis werd op 1 april 1898 geboren in Boston, als zoon van een Oekraïens-Joods echtpaar. Zijn vader, Boris Sidis, was ook niet op zijn achterhoofd gevallen. In zijn jeugd stond hij bekend als een wonderkind. Toen hij acht was sprak vader Sidis al verschillende talen en maakte hij naam als dichter. Om aan politieke vervolging te ontsnappen verliet hij in 1887 Oekraïne en vestigde hij zich in de Verenigde Staten, waar hij vervolgens studeerde aan de prestigieuze Harvard-universiteit. Als psycholoog schreef Sidis hierna verschillende belangrijke werken. Hij trouwde met de eveneens in Oekraïne geboren arts Sarah Mandelbaum, een van de eerste vrouwen die voor 1900 in de Verenigde Staten afstudeerde in de medicijnen.

Toen Boris en Sarah een zoon kregen waren ze vastbesloten hun kind de ultieme opvoeding te geven. Boris vernoemde zijn zoon naar William James, een bekende Amerikaanse filosoof en psycholoog van wie hij eerder les had gehad. Dat het de twee ernst was wat betreft de opvoeding blijkt ook wel uit de titel van een (ongepubliceerd) boek dat ze gezamenlijk schreven: How to make your child a genius (Hoe je van je kind een genie kunt maken).

Boris Sidis was van mening dat er veel mankeerde aan de manier waarop Amerikaanse kinderen werden opgevoed. In het Geïllustreerd zondagsblad voor katholieken uit 1924 lezen we hierover:

Hij (Boris Sidis, red.) noemde het opvoedingssysteem een leiden van blinden door blinden en vroeg wat men kon verwachten van een natie, die het lot van haar jeugdige onderdanen toevertrouwde aan de zorg of zorgeloosheid van jonge meisjes of oude dienstboden en aan domme opvoedingsambtenaren met hun dwaas opvoedings- en tuchtsysteem.

Het echtpaar was bereid diep in de buidel te tasten voor de perfecte opvoeding. Veel spaargeld ging op aan de aanschaf van boeken, kaarten en allerlei andere leermiddelen, zodat zoonlief zich kon ontpoppen tot wonderkind. Volgens biograaf Amy Wallace is het bijzonder dat de jonge Amerikaan, anders dan veel andere wonderkinderen, op meerdere gebieden uitblonk. Allereerst had hij een enorme talenknobbel. Rond zijn achtste sprak hij bijvoorbeeld Latijn, Grieks, Frans, Russisch, Duits, Hebreeuws, Turks en Armeens. En daarnaast ontwikkelde hij een eigen taal, die hij Vendergood noemde. Verder schreef de jonge Sidis Franse poëzie, een roman en een grondwet voor een nieuw, utopisch land genaamd Hesperia.

Jongste professor ooit

Volgens Wallace was het wonderkind na negen maanden klaar met de lagere school en voor de high school zou hij slechts zes weken nodig gehad hebben. Rond zijn negende was Sidis zo al klaar voor de universiteit. Hij werd dat jaar toegelaten tot Harvard, als jongste ooit. De universiteit vond Sidis uiteindelijk echter toch nog wat jong, waardoor besloten werd dat hij pas vanaf zijn elfde ook echt lessen mocht volgen. Al in zijn eerste jaar aan de universiteit gaf hij er een wiskundelezing over ‘vierdimensionale lichamen’. Anoniem ging de jonge Sidis op dat moment al lang niet meer door het leven. Aan de universiteit was hij vanwege zijn uitzonderlijk jonge leeftijd een bezienswaardigheid en zijn lezing had landelijk de aandacht getrokken.

Op zijn zestiende haalde Sidis opnieuw het nieuws, toen hij zijn studie cum laude afrondde en de jongste professor ooit werd. Ondanks alle intellectuele successen was de talentvolle Amerikaan aan Harvard volgens zijn biograaf niet erg gelukkig.

“Hij was er belachelijk gemaakt. Hij gaf toe dat hij nog nooit een meisje had gekust en werd vervolgens geplaagd en achtervolgd. Het was gewoon vernederend. Het enige wat hij wilde was de academische wereld verlaten en een gewone man met een baan zijn.”

Een glansrijke carrière als wetenschapper bouwde Sidis inderdaad niet op. Na acht maanden als wiskundeprofessor te hebben gewerkt aan de Rice University in Houston, dook hij onder om vervolgens in allerlei verschillende steden relatief simpele baantjes te vervullen, vaak onder een schuilnaam. Aan de universiteit was het leven zwaar geweest. Zijn studenten maakten Sidis vanwege zijn jonge leeftijd geregeld belachelijk.

Sociaal waren er sowieso de nodige uitdagingen. Als kind had Sidis bijvoorbeeld geen vriendjes gehad en hij was getraind om zich hoofdzakelijk met ‘zware materie’ bezig te houden. Anders dan veel leeftijdsgenoten hield Sidis niet van sport, kunst en muziek, natuur boeide hem niet en ook in vrouwen was hij naar verluidt vrijwel niet geïnteresseerd. Een keer in zijn leven zou hij, op geheel eigen wijze, wel verliefd zijn geweest. Deze liefde, voor een Ierse socialiste genaamd Martha Foley, zou echter altijd platonisch blijven. Tot zijn dood bewaarde hij wel een foto van haar in zijn portemonnee.

Dat Sidis voor een leven in de anonimiteit koos verbaasde eigenlijk niet. De jonge professor werd veelvuldig achtervolgd door de media en kort na zijn afstuderen verklaarde hij tegenover enkele verslaggevers al het ‘perfecte leven te willen’ leiden:

“En de enige manier om het perfecte leven te leiden is door het in afzondering te leven”.

In zijn anonieme jaren hield Sidis zich vervolgens niet meer bezig met wiskundige vraagstukken en stortte zich op zijn hobby: het verzamelen van vervoersbewijzen voor trams. Intellectueel stond Sidis in deze periode niet helemaal stil. In zijn vrije tijd schreef hij nog verschillende werken, waaronder een 1200 pagina’s tellend werk over de Amerikaanse geschiedenis en een bijzonder boek over trein- en tramkaartjes, die onder pseudoniem werden gepubliceerd.

In 1925 bracht Sidis onder eigen naam nog een wetenschappelijk werk uit, getiteld The Animate and the Inanimate, over de oorsprong van het leven en de potentiële omkeerbaarheid van de tweede wet van de thermodynamica. Bijzonder is dat hij in dit werk ook zwarte gaten in het heelal voorspelde, veertien jaar voordat de beroemde Indiaas Amerikaans theoretisch natuurkundige Subramanyan Chandrasekhar hierover publiceerde.

IQ

Volgens zijn biograaf had Sidis een IQ tussen de 250 en 300 (ter vergelijking: het IQ van Albert Einstein wordt geschat op 160). Hoewel verschillende van zijn tijdgenoten bevestigd hebben dat het Amerikaanse wonderkind extreem slim was, worden er tegenwoordig wel twijfels gezet bij de bewering van zijn biograaf. Critici menen dat de schrijfster te veel is afgegaan op niet onderbouwde beweringen van Sidis’ moeder en zus. Vader Boris vond intelligentietests overigens maar onzinnig en bestempelde ze als ‘dwaas, pedant, absurd en ronduit misleidend’.

Rechtszaak

Na jaren in de anonimiteit te hebben geleefd, stuurde het tijdschrift de New Yorker in 1937 een vrouwelijke verslaggever op pad om vriendschap met William James Sidis te sluiten en vooral informatie te verzamelen voor een artikel over wat er met het wonderkind was gebeurd. De Amerikaan was allesbehalve blij met het artikel dat uiteindelijk over hem gepubliceerd werd. Sidis vond dat er op een vernederende manier over hem was geschreven en besloot uit de anonimiteit te stappen en het tijdschrift aan te klagen. Sidis won de rechtszaak.

Wallace schetst in haar biografie een wat eenzijdig en cliché beeld van een tragisch wonderkind. Aangezien Sidis als volwassene grotendeels in de anonimiteit leefde, blijft het echter gissen in hoeverre de Amerikaan op latere leeftijd echt gebukt ging onder zijn bijzondere jeugd en extreme opvoeding.

Sidis overleed in 1944 in Boston aan een hersenbloeding. Hij werd 46 jaar oud.

Bronnen ▼