Darts: een korte geschiedenis

Traditioneel vindt elk jaar rond Kerst en Oud en Nieuw het belangrijkste internationale dartstoernooi plaats: de PDC World Championships. Op Historiek een korte geschiedenis van darts. De Engelse koning Hendrik VIII was een van de eerste darters. Maar ook de Pilgrim Fathers gooiden een pijltje terwijl ze onderweg waren naar de Verenigde Staten.

Middeleeuws Engeland: ontstaan darts

Het darten is ontstaan in de Late Middeleeuwen in Engeland. Historici vermoeden dat boogschutters er in de tijd van de Engelse vorst Hendrik VIII (1491-1547) mee begonnen. Van de koning moesten ze oefenen met boogschieten. Voor de grap zouden de boogschutters de pijlen op een gegeven moment steeds kleiner hebben gemaakt, zodat er mee gegooid kon worden.

Vroege dartborden werden gemaakt van de onderkant van lege wijntonnen, waarop cirkels werden getekend. De kleinste cirkel, de roos, leverde uiteraard de meeste punten op. Hendrik VIII was een liefhebber van dit nieuw bedachte spelletje, want uit een teruggevonden brief blijkt dat hij in 1530 een prachtig gedecoreerd dartbord kreeg van zijn aanstaande vrouw Anne Boleyn (ca.1505-1536). Tot onvoorwaardelijke liefde leidde dit prachtcadeau echter niet. Zoals bekend liet Hendrik zijn vrouw Boleyn (en wel meer partners) ter dood brengen.

Overigens komt het woord dart, dat oorspronkelijk ‘speer’ of ‘pijl’ betekende, volgens het Oxford English Dictionary als woord minstens sinds 1314 in de Engelse taal voor.

Pilgrim Fathers speelden darts op Mayflower

Zoals wel meer aspecten van de Amerikaanse geschiedenis kunnen ook de wortels van het darten verbonden worden met de Pilgrim Fathers. Deze kolonisators speelden het dartspel tijdens hun oceaanreis op het schip de Mayflower. Toch werd darten in de Verenigde Staten nog niet populair en bleef het spel vooral een Engelse aangelegenheid en hobby.

Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw ontwikkelde het darten zich tot het spel zoals wij dat nu nog kennen. Dit gebeurde in Engelse pubs en cafés in stedelijke centra als Londen, Manchester, Leeds en Yorkshire.

Professionalisering van het dartspel

De Engelsman Brian Gamlin, een toen 44-jarige timmerman uit Lancashire, ontwierp in 1896 de standaard nummering van het dartbord zoals wij dat nu nog kennen, met de 20 bovenaan en de 3 onderaan het bord. Gamlin had de nummers zo geplaatst, dat naast de hoge getallen 20, 19, 18 en 17 aan beide kanten een laag getal zit. Op die manier is de kans groot dat de speler met de beste techniek het spel wint, en niet degene met het meeste geluk. Gamlin overleed in 1903, voordat hij een patent op zijn ontwerp had aangevraagd.

De gevouwen papieren flight – het achterste deel van de dartpijl, die tegenwoordig van plastic is – werd voor het eerst in 1898 gepatenteerd door een Amerikaan. In 1906 patenteerde iemand uit Yorkshire de metalen barrel, het middenstuk van de pijl. Rond diezelfde tijd werd “the London”, ook wel “Standard Clock Board” genoemd, het standaardtype dartbord.

Overigens was darten nog niet algemeen geaccepteerd in Engeland, hoewel het een populaire bezigheid was. Legendarisch is het verhaal over de Engelse pub-eigenaar Jim Garside uit Leeds, die in 1908 voor de rechter moest verschijnen omdat er in zijn café gedart werd. Kansspelen in kroegen waren in die tijd in Engeland verboden.

Het argument van Justitie was dat zij darten als een gokspelletje zag. Daarop nam Garside de beste darter uit Leeds, de smid William “Bigfoot” Anakin, mee naar de rechtszaak om het tegendeel te bewijzen.

Men noemde drie getallen op en vroeg Anakin ze te gooien, wat hij prompt deed. Garside lukte dit niet. Hiermee was aangetoond dat darten geen gokspel, maar een technisch spel is dat oefening vereist. Er zijn overigens geen media die dit verhaal vermeldden, maar historicus Patrick Chaplin schrijft in zijn boek Darts in England, 1900-39 dat de kleinzoon van Anakin dit verhaal aan hem bevestigd had.

Darts: popularisering in Engeland in de twintigste eeuw

Na de Eerste Wereldoorlog groeide darten in Engeland uit van een lokale kroegsport tot een nationaal fenomeen. In 1924 werd er een landelijke Engelse dartsorganisatie opgericht, de National Darts Association (NDA). Engeland was ook het eerste land dat in 1927-1928 een groot darttoernooi, de “News of the World”, organiseerde. Hieraan deden toen 1000 mensen mee. Hetzelfde toernooi trok in 1938-1939 maar liefst 280.000 deelnemers uit heel Engeland en Wales. De finale tussen Jim Pike – de uiteindelijke winnaar – en Marmaduke Brecon, gehouden in de Royal Agricultural Hall in Londen, werd bekeken door maar liefst 14.500 toeschouwers.

Darts-les van Jim Pike (1946)

Darten werd in de jaren 1920 en 1930 dus erg populair. Het verbaast dan ook niet dat de schrijver George Orwell het darten in 1941 tot een van de nationale hobby’s van Engeland rekende. Hij schreef:

“We are a nation of stamp-collectors, pigeon-fanciers, amateur carpenters, coupon-snippers, darts-players, crossword-puzzle fans…”

Na de Tweede Wereldoorlog verdween de Engelse nationale dartorganisatie tijdelijk van het toneel, maar in 1954 werd zij heropgericht onder de naam National Darts Association of Great Britain (NDAGB). Uit deze organisatie ontstond in 1973 de BDO, de British Darts Organization. In 1993 vond in deze organisatie een splitsing plaats, waarbij de Professional Darts Corporation (PDC) ontstond. De laatste organisatie, waarnaar steeds meer dartspelers uit de BDO vertrokken – onder wie Van Barneveld in 2006 en Klaasen, Van der Voort en Van Gerwen in 2007 -, staat tegenwoordig in de dartswereld hoger in aanzien dan de BDO.

In 1962 kwam darts in Engeland voor het eerst op televisie. Het betrof een uitzending van Westward Television, een tv-omroep die toen alleen in het zuidwesten van Engeland te zien was.

De jaren 1970 en 1980 zagen de opkomst van de eerste ‘dartshelden’, onder wie Eric Bristow, John Lowe, Jocky Wilson en Bobby George. Een van de tot nu toe grootste darters aller tijden, Phil Taylor, maakte furore vanaf de jaren 1990 en strijdt tegenwoordig met spelers als Michael van Gerwen, Gary Anderson en Adrian Lewis om de hoogste eer.

Op 13 oktober 1984 voltrok zich een historisch televisiemoment, toen John Lowe voor het eerst in de geschiedenis live op televisie een 9-darter gooide, dus een perfecte serie van 9 darts. Dit deed hij tijdens de World Matchplay, een toernooi dat hij later winnend afsloot.

Nederland voor de bijl

Het was de voormalige postbode Raymond van Barneveld, uit Den Haag, die het darten in Nederland populair maakte vanaf de tweede helft van de jaren 1990. In 1995 verloor Van Barneveld de BDO Embassy-finale nog met 6-3 van Richie Burnett. Maar toen hij in 1998 en opnieuw in 1999 de Embassy-finale won, gaf dit een enorme impuls aan de dartsport in Nederland.

Belangrijk bij de popularisering van het darts in Nederland was dat SBS6 – en later RTL7 – deze sport regelmatig ging uitzenden op televisie. In 1999 keken maar liefst vier miljoen Nederlanders naar de Embassy-finale waarin van Barneveld zijn wereldtitel prolongeerde. De PDC-dartsfinale in 2013 tussen Phil Taylor en Michael van Gerwen (7-4), trok begin januari 2014 ongeveer 1,7 miljoen kijkers.

Boek: Let’s Play Darts – Co Stompé

Bronnen ▼